Nometall materiallar va ularning qo'llanilishi Reja: Noorganik va organik shishalar

Noorganik shisha. 
Organik emas shisha bu kristallik bo‘lmagan material. Tarkibida shisha 
bo‘lgan kamponentlar (kremniy, bor, alyuminiy, fosfor, titan, sirkoniy va boshqalar oksidlari) va 
metallar (litiy, kaliy, natriy, kalsiy, magniy, qo‘rg‘oshin va boshqalar) oksidlari eritmalarini o‘ta 
sovitib olinadi. 

---

Bu tizimning suyuq xolatdan shishaga o‘tishi va orqaga qaytishi oson. O‘z-o‘zidan o‘tishi 
xam mumkin. Bu shishalar strukturasida mikrokristallik xosillarini ko‘rish mumkin-
kristallitlarni. Bular ichida kristallik panjara bor. Lekin, tashqarisida struktura tartibsiz. 
Eng ko‘p tarqalgani -silikat shisha. Asosiy tashkil etuvchisi-kremniy ikki oksidi(SiO
2
) 
ctrukturaga qarab ikki xil bo‘ladi (28.1-rasm). 
a) b)
28.1-rasm. Shishaning kristall tuzilishi sxemasi. a) kvartsli; b) ishqorli. 
Eng ko‘p tarqalgan tizim Na
2
O-CaO-SiO
2
. Bunga Al
2
O
3
va MgO qo‘shiladi.
Kvarsli shisha tabiy yoki sintetik shishani eritish bilan olinadi. 
Texnikaviy shisha asosida- alyumin bor-silikat tizimidagi shisha xosil qiluvchi yotadi. 
Modifikatorlarning tarkibiga qarab shishalar ishqorli (H
2
O K
2
O CaO lar 15%gacha) 
“ishqorsiz”(ishqor medifikatorlar 5%gacha) va kvarsli bo‘ladilar. 
Texnika va aviatsiyada ko‘p ishlatiladigan kam ishqorli Al
2
O
3
-B
2
O
3
-SiO
2
tizimidagi 
yuqori sifatli shishadir. 
Vazifasiga qarab optik,labaratoriya uchun, elektrotexnik, transport, pribor, ximoya, issiq-
tovush o‘tkazmaydigan, svetotexnik, shisha tolali va x.k. 
Organik emas shishalar zichligi 2200 kg/m
3
dan 8000 kg/m
3
gacha bo‘ladi. Yorug‘lik 
o‘tkazish qobiliyati 92%. Ximiyaviy va gidrolitik xossalari –turg‘unligi yuqori (fosfor kislotadan 
tashqari). 
Toblangan shisha qirralari va uchlari urilishlarga “sezgir”. Bunda quyuq darz chiziqlar 
bilan qoplanadi. Agar ikki list orasiga tiniq polimer plyonka yelimlansa,shisha singanda xam 
sochilib ketmaydi:Masalan, avtomobilning peshona oynasi. 
Kvarsli shishalar kosmik kemalarda va juda tez uchuvchi samalyotlarda ishlatiladi. Uchish 
apparatlari uchun toblangan maxsus shishalar qo‘llaniladi.Shisha tolalari va matolari yuqori 
puxtalikdagi konstruksion steklo-plastik olish uchun ishlatiladi. 
Kvarsli shishalardan plyonkalar xam olinadi. t=5-100 mkm. Issiq o‘tkazmaydigan material 
sifatida. Ko‘pik xosil qiluvchi shishalar xam bor. Dielektrik sifatida ishlatiladi. 
Yaxshi tez-oson eriydigan shishalar (600ºС da eriydigan bor-qo‘rg‘oshin) metallarini 
issiqdan saqlash uchun shisha-emal sifatida ishlatiladi.