Nókis filialí «Kompyuter injiniringi» fakulteti

Kompyuter tarmaǵınıń protokolları
Protokol - bul qaǵıyda hám ámeller kompleksi bolıp, baylanıs aparıw rejimin basqaradi. Tuwrısıda, informaciya almasinuvida qatnasıp atırǵan hámme kompyuterler birdey protokol menen islewi kerek, sebebi informaciya uzatıp bolǵandan keyin hámme qabıl etip alınǵan informaciyalardı aldınǵı kóriniske taǵı qaytarıw kerek. Tarmaq adapteri menen tarmaq programmalıq taminotining baylanısın tarmaq adapterleriniń drayverlari ámelge asıradılar. Drayver sharapatı menen áyne kompyuter adapter apparatınıń hesh qanday ayrıqshalıqlardı bilmewi múmkin (kórsetkishlerdi, adresin hám ol menen informaciya almaslaw kodların ). Drayver hár qanday klassdagi adapter platası menen programmalıq támiynatı baylanısin bir túrli etiwge xızmet etedi (onı fiksatsiyalaydi).
Bir neshe standart protokollar kompleksi (olardı taǵı steklar dep ataydılar ) ámeldegi, olar júdá kóp tarqalǵan :
• ISO/OSI protokollar kompleksi;
• IvM system Network Architecture (SNA);
• Digital DECnet; • Novell Net Ware;
• Apple, apple Talk;
• Internet global tarmaq protokollar kompleksi, TSR/IR. Bul dizimge global tarmaqtı kiritilgenligi túsinikli, sebebi OSI modeli hár qanday ochik sistemada isletiledi. Sanap ótilgen protokol jıynaqları ush tiykarǵı túrge bólinedi:- ámeliy protokollar (OSI modeli ámeliy, prezentatsion hám baylanıs waqtın boshkarish basqıshlar wazıypasın atqaradı ); - transport protokolları (OSI modeliniń transport hám baylanıs waqtın boshkarish basqıshlar wazıypaların atqaradı ); - tarmaq protokolları (0 SI modeliniń ush pastgi basqıshlar wazıypaların atqaradı ). Ámeliy protokollar - qosımshalardıń baylanısi hám olar ortasındaǵı informaciya almasınıwın támiyinleydi.
• FTAM (File Transfer Access and Management) - fayllarǵa ıyelew;
• X. 400 - electron pochtalardı xlqaro almaslaw ushın CCITT protokolı ;
• X. 50 0 - bir neshe sistemada fayl hám katolog hizmati;
• SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) - electron pochta almasinuvi ushın Internet global tarmaq protokolı ;
• FTP (File Transfer Protocol) - fayllardı uzatıw ushın Internet global tarmaq protokolı ;
• SNMP (Simple Network Management Protokol ) - tarmaq monıtorıń, tarmaq bólimlerin qadaǵalaw hám olardı basqarıw protokolı ;
• Telnet - Internet global tarmaq protokolı, ol uzaqtaǵı xostlarni dizimnen ótkeriw hám olarda informaciyaǵa qayta islew wazıypasın atqaradı ;
• Microsoft SMBs (Server Message Blocks - blokı soobshenie servera - serverdi xabar beriw blokları ) hám klient qabıǵı yamasa Microsoft redirektorlari;
• NCP (Novel Net Ware Core Protocol) hám klient qobig'I yamasa Novel redirektorlari; Tarmaq protokolları - mánzillew, jóneltiriw, aljasıqlardı tekseriw hám qayta uzatıw sorawların basqaradi. Olardı kóp isletilediganlari tómendegiler:
• IP (Internet Protocol) - informaciya uzatıw ushın TCP/IP - protokolı ;
• IPX Internet Work Packet Exchange) - paketlerdi uzatıw hám báǵdarlaw ushın mólsherlengen Net Ware firma protokolı ;
• NW Link - IPX/SPX protokolları Microsoft firmasınıń ámelde qollanıw ;
• Net BEUI -transport protokolı - ol informaciyalardı tiyisli waqıtta uzatıw hám Net BIOS qosımshası. Dáslepki waqıtlarda NetBIOS seans, transport hám tarmaq basqıshların wazıypaların atqarǵan, keyin islep shıǵarılıp atırǵan tarmaqlarda tómengi basqıshlar standart (mısalı, IRX/SRX) protokollar isletilip atır, lekin NetBIOS emulyator moynında tek seans basqıshı qalǵan. NetBIOS emulyatori IRX/SRX ga qaraǵanda talay joqarı serviske iye esaplanadı, lekin ol aste isleydi. NetBEUI - bul NetBIOS protokolınıń transport basqıshıǵa shekem rawajlantirilgan protokolı.