Nókis filialí «Kompyuter injiniringi» fakulteti

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ
INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM
KOMMUNIKACIYALARÍN RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI
MUXAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴÍ
TASHKENT INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI
NÓKIS FILIALÍ
« Kompyuter injiniringi » fakulteti
«Kompyuter injiniringi » baǵdarı
3-kurs 301-20 topar studenti
Qutlimuratov Alisherdıń
« Kompyuter tarmaqlari»
páninen


ÓZBETINSHE JUMIS

Tayarlaǵan _________________ Qutlimuratov A

Qabıllaǵan _________________ Maxambetov P

Nókis – 2022
Tema : " Ethernet" texnologiyası
Joba:

Kirisiw
1. Ethernet tarmaǵı.


Tiykarǵı bólim
2. Kompyuter tarmaǵınıń protokolları.
3. Kompyuterdiń local tarmaǵı.


Paydalanılǵan ádebiyatlar

Kirisiw.
Informaciya texnologiyalarınıń maqseti insan analiz etiwi ushın informaciyanı islep shıǵarıw jáne onıń tiykarında qandayda bir bir minez-qulıqtı orınlaw boyınsha qarar qabıllaw bolıp tabıladı. Informaciya texnologiyası obiekt, process yamasa hádiyse (informaciya ónimi) dıń jaǵdayı haqqındaǵı jańa sapa informaciyaın alıw ushın maǵlıwmatlardı toplaw, qayta islew hám uzatıwdıń qural hám usılları kompleksinen paydalanıwshı process bolıp tabıladı.
Bunnan tısqarı, informaciya texnologiyasınıń tiykarǵı maqseti - informaciyanı saqlaw hám uzatıwdı shólkemlestiriw. Informaciya sisteması informaciyanı qayta islewdiń informacion-kompyuter sistemasın ózinde ańlatadı. Informaciya sisteması - óz quramında kompyuterler, kompyuter tarmaqları, informaciya hám programmalıq támiynat hám de adamlardıń birgeliktegi jumıs alıp barıw procesin sáwlelendirip, ol qarıydar ushın informaciya islep shıǵarıwdı óz moynına aladı.
Informaciya sistemalarınıń tiykarǵı waziypası hádiyse hám processler keshiwin basqarıw múmkinshiliklerin jaratıwdan ibarat. Sonıń menen birge, informaciyalarǵa tiykarlanǵan, maqseti aldınan belgilengen hám sol maqsetke erisiw programması islep shıǵarılǵan basqariluvchi processga maqsetli tásir kórsetedi.
Tálim - tárbiyada informaciya sistemalarınıń tiykarǵı wazıypaları - bul úyrenilip atırǵan ob'ektke tiyisli barlıq informaciya resurslarini eń maqul túsetuǵın basqarıw usılları járdeminde qarıydarǵa kerekli bolǵan informaciyalardı islep shıǵıw hám olardan tálim ob'ektti basqarıwda paydalanıw ushın informaciyalı hám texnikalıq támiynat ortalıǵın jaratıw bolıp tabıladı. Informaciyalardı áwladdan - áwladqa uzatıwdıń áhmiyeti tálim - tárbiya jumısınıń áhmiyeti menen sáykes bolıp tabıladı.
Informaciya texnologiyaları (AT) - bul sistema máseleler sheshimin tabıw maqsetinde informaciyalardı jıynaw, qayta jıynaw, qayta qayta tiklew, saqlaw, ańlatıw, sistemalaw, uzatıw jáne onı qarıydarǵa paydalanıwǵa qolay halǵa keltiriw procesin kompyuter hám telekommunikatsiya quralları járdeminde ámelge asırilatuǵın, tártipke salınǵan ámeliy programmalar kompleksi bolıp tabıladı.
Informaciya texnologiyaları - processlerdi basqarıw daǵı tiykarǵı derek bolıp esaplanadı. Tayarlanǵan maǵlıwmatlardı sistemaǵa ajıratıw hám qayta islew hám de kerekli maqsetler boyınsha qayta islengen maǵlıwmatlardı uzatıwdı óz ishine aladı.
Informaciyalastırıw tek ǵana pán hám texnika jetiskenligi bolmaydıden, bálki olar tálim, tárbiya, kórkem óner, medicina, ekonomika, awıl xojalıǵı, sanaat hám sol sıyaqlı tarawlardıń rawajlanıwda da mudami zárúrli faktor bóle aladı.
Zamanagóy esaplaw texnikası hám baylanıs quralları tiykarında informaciyalardı toplaw, saqlaw hám kerekli dereklerge uzatıwdıń zamanagóy usılları, yaǵnıy kompyuterlestirilgen usıllarına shekem rawajlanıp baraveradi.
Informaciya texnologiyalarınıń payda bolıwı, bul tarawdaǵı islerdi janlandırıp jiberdi, yaǵnıy endigi turmıs tekǵana informaciyalar, informaciya texnologiyaları, bálki informaciya sistemaların jaratıwdı talap etip qaladı hám olardan bilim bazaları, wazıypalar, logikalıq juwmaqlardı yechuvchi mashina sıyaqlı xızmet sistemaların da ózishige alıwın talap qılıp atır. Bul talaplardı sheshiw bolsa social reformalarǵa baylanıslı.
Joqarı tálim oqıw procesin shólkemlestiriwde innovciyalıq texnologiyalardıń roli kún sayın artıp barıp atır. Aralıqtan texnologiyalardan paydalanıw zamanagóy tálimdiń múmkinshiliklerin jáne de keńeytirdi. Búgingi kúnde Jer kurrasining qálegen jayınnan turıp, zamanagóy informacion-kommunikaciya texnologiyaları (AKT) múmkinshiliginen paydalanǵan halda tálim alıw múmkin. Zero dástúriy tálim óz poziciyasin saqlap tursa da, keyingi payıtlarda aralıqtan oqıtıw texnologiyaları kúnden-kún ǵalabalıqlasıp barıp atır.
Búgingi kúnde mámleketimizde jańa jáhán informacion-ta'lim ortalıǵına integrallasıwǵa jóneltirilgen tálim sisteması júzege keliw etilip atır. Bul tálim procesin shólkemlestiriwde zamanagóy texnikalıq múmkinshiliklerge juwap beretuǵın sezilerli ózgerisler menen gúzetilip atır. Zamanagóy informaciya texnologiyalarınıń bilimlendiriw tarawına kirip keliwi tálim usılları hám oqıtıw procesin jańasha jantasıw tiykarında shólkemlestiriw formaların sapalı túrde qolaylashtirib, ózgertiw imkaniyatın berip atır. Informacion-kommunikaciya texnologiyaları tálim sistemasın modernizaciyalastırıw procesiniń eń zárúrli bólegi bolıp tabıladı. AKT — bul túrli texnikalıq hám programmalıq apparatlar menen informaciyaǵa qayta islew usılları bolıp tabıladı. Ol birinshi náwbette, zárúr programmalıq támiynatqa iye bolǵan kompyuterler hám maǵlıwmatlar jaylastırılǵan telekommunikatsiya quralları bolıp tabıladı.
1997-jıl 29 -avgustda qabıl etilgen Ózbekstan Respublikası «Tálim tuwrısındaǵı» Nızamınıń 1-statyasında puqaralarǵa tálim, tárbiya beriw, kásip-óner úyretiwdiń huqıqıy tiykarları belgilep berildi hám de hár kimning bilim alıw sıyaqlı konstituciyalıq huqıqın támiyinlewge qaratılǵanlıǵı aytıp ótildi. Házirgi dáwir tálim basqıshınıń jańa talaplarına mútajlik joqarılıǵın kórsetip atır. Bunda aralıqtan oqıtıw texnologiyaların tálim processinde qóllaw jáne onı basqarıw da zárúrli orın tutadı. Buǵan baylanıslı, Respublikamızda qatar aktual jumıslar alıp barılmaqta.
2012-jıldan baslap Ózbekstan Respublikası barlıq joqarı tálim mákemeleri (OTM) ortasında birden-bir videokonferensiya tálim texnologiyası ámelge asırıldı hám házirgi kúnde buǵan baylanıslı elektron tálimge úlken itibar qaratılıp atır. Bunda OTM'larga jańa múmkinshilikler hám keleshekler ashıp beriw boyınsha rejeli jumıslar ámelge asırılıp atır. Mısalı, aymaqlardaǵı kadrlar mamanlıǵın aralıqtan basqarıw buǵan mısal bóle aladı. Elektron yamasa aralıqtan oqıtıwdıń jańa basqıshında tekǵana informaciya texnologiyaların qóllaw, bálki elektron forma daǵı tálim dáreklerin menen támiyinlewdi názerde tutıladı.
“Ózbekenergo” AJda Informaciya kommunikatsiya texnologiyalardı engiziwdi sapa tárepinen jańa dárejege kóteriw ushın keń kólemli jumıslar alıp barılmaqta. Atap aytqanda, Mámleketimiz basshısınıń 2018 jıl 23 oktyabr degi sheshimine muwapıq, ótken jıl 30 noyabrde Tashkent qalasında Qubla Kareyanıń «KT Corporation» kompaniyası menen elektr energiyasın esapqa alıw hám baqlawdıń avtomatlastırılgan “Ózbekenergo” AJda Informaciya kommunikatsiya texnologiyalardı engiziwdi sapa tárepinen jańa dárejege kóteriw ushın keń kólemli jumıslar alıp barılmaqta. Atap aytqanda, Mámleketimiz basshısınıń 2018 jıl 23 oktyabr degi sheshimine muwapıq, ótken jıl 30 noyabrde Tashkent qalasında Qubla Kareyanıń «KT Corporation» kompaniyası menen elektr energiyasın esapqa alıw hám baqlawdıń avtomatlastırılgan sistemanı, SCADA - avtomatlastırılgan dispetcherlik sisteması hám de informaciya basqarıw sistemaları (ERP) basqarılatuǵın birden-bir respublika maǵlıwmatlardı qayta islew orayın shólkemlestiriw tuwrısında pitim imzolangan edi. Bul Orayda jetekshi óndiriwshilerdiń eń zamanagóy úskenelerinen paydalanıw názerde tutılǵan. Házirde elektr energiyasın islep shıǵarıw, tasıw hám bólistiriw boyınsha energetika sistemasınıń barlıq kárxanaların, atap aytqanda, barlıq elektr energiyası qarıydarların óz ishine alatuǵın elektr energiyasın esapqa alıw hám baqlawdıń avtomatlastırılgan sistemasın, sonıń menen birge, SCADA - avtomatlastırılgan dispetcherlik sistemasın engiziw boyınsha jumısları baslandı. Elektr energiyasın esapqa alıw hám baqlawdıń avtomatlastırılgan sisteması joybarınıń 1 basqıshı (Buxara, Jizzaq hám Samarqand wálayatı ) de ámelge asırıw dawamında Aziya rawajlanıw bankiniń ekonomika etilgen qarjları esabınan shólkemlestiriledi hám 2019 jıl 1 sentyabrge shekem jumısqa túsiriliwi mólsherlengen. Bunnan tısqarı, SCADA - avtomatlastırılgan dispetcherlik basqarıwı sistemasın jaratıwdı finanslıq támiynlew máselelerin sheshiw maqsetinde usı jıldıń 11 yanvar kúni “Eximbank”ning Seuldagi bas ofisinde “Ózbekenergo” AJ basqarıwı baslıǵı orınbasarı Jáhángir Obidjonov hám “Eximbank” direktorı von Suk Xa ortasında ushırasıw bolıp ótti. Jıynalıs juwmaǵında tiyisli izertlewler ótkeriw hám joqarı maman shet el máslahátshiler járdeminde joybardıń texnikalıq-ekonomikalıq tiykarın tayarlaw ushın grant ajıratıw tuwrısında shártlesiwge erisildi. Bul joybardıń texnikalıq-ekonomikalıq hasası maqullanganidan keyin, “Eximbank” joybarǵa 20 jıl múddetke jeńillikli kredit ajratadı. Itibarlı tárepi, SCADA - avtomatlastırılgan dispetcherlik basqarıwı sistemasınıń engiziliwi elektr apparatları jumıs rejiminiń optimallashtirilishi hám insan faktorı sebepli júz beretuǵın avarıyalıq óshishlar aldı alınıwı arqalı qarıydarlardıń elektr energiyası menen támiyinlew isenimliligin asırıwǵa járdem beredi.