Esaplaw effektleri Dárejelew waqtında sáykes penenkelmeytuǵın modeldi tańlaw, mısalı, sızıqlı emes juwapda sızıqlı dárejelewden paydalanıw júdá jaman maslastırıwǵa hám kóbirek anıq emeslikke alıp keledi. Nomerlerdi alıp taslaw hám pútinlew aqırǵı nátiyjediń nadurıslıǵıne alıp keliwi múmkin. Sol sebepli bul jaǵdaylardı aldınnan aytıw qıyın eken, bazı bir anıq emeslikke kereklik tuwrı dep tabılıwı múmkin.
Bos úlgige dúzetiw Bos úlgige dúzetiw mánisiniń bazıbir anıq emesligi bul dúzetıwdıń zárúrligine gúman menen teń orınǵa iye boladı. Bul ásirese ızlardı analiz qılıwda ahmiyetli bolıp tabıladı.
Operatordıń tásırı Ólshew ásbaplarınıń páseytırılgen yamasa kóterilgen kórsetkishlerin dizimge alıw múmkinligi.
Metodika interpretaciyasında áhmiyetke iye bolmaǵan ayırmashılıqlardıń múmkinligi.
Tosınarlı effektler Tosınarlı effektler barlıq anıqlawlarda anıq emesliklerge úles qosadı. Bul bantti óz-ózınan málim zat retinde anıq emeslik derekleri dizimına kirgiziw kerek.
2. 1. Standart úlgılar anıq emesligi
Kópshilik standart úlgılar (SÚ) larushın, ásirese laboratoriyalararalıq eksperiment usılı menen attestatlanıp atırǵan SÚ ler ushın metrologik ózgeshelikretinde qátelik túsiniginen kóre anıq emeslik túsiniginen paydalanıw logikalaw bolıp tabıladı. SÚniń attestatlanģan mánisleriniń uǵımsızlıǵı tómendegi tárizde ańlatılıwı múmkin: Sertifikatta «kenǵaytırılǵan» yamasa «jámlengen» sapalarsız anıq emeslik belgilengen. Mısalı, «MVN Analytikal Ltl» (Ańliya ) firması shıǵarǵan Óz DSÚ 03. 0305:2004 SÚ «Anıq emeslik xarakteristikasına iye. Sertifikatta qanday da (R) isenimli itimallıǵındehám(K) qamtıw koefficientinde keńeytırılgen Anıq emeslik belgilengen. Mısalı, «Raragon Scientific Ltt» (Ańliya ) firması shıǵarǵan Óz DSÚ 03. 0241:2004 SÚ «R=95% isenimli itimallıǵında hám K=2 qamtıw koefficientinde (U) keńeytırılgen anıq emeslik ózgesheligine iye. Sertifikatta qanday da (R) isenimli itimallıǵında qamtıw koefficientin kórsetpesten keńeytırılgen anıq emeslik belgilengen. Mısalı, «Petrolet AnalyzerCorporation Gmbn» (Germaniya ) firmasınıń SÚ «(S (p)) ortasha kvadrat iyiwge iye bolǵan metodika boyınsha (R) isenimli itimallıǵı laboratoriyalar (n) qatnasıwında alınǵan U = (t ⋅ S (P)) / n ortasha mánistiń keńeytırılgen uǵımsızlıǵı». Qátelik hám anıq emeslik qásiyetleriniń tuwrıdan-tuwrı salıstırıliwi tuwrı emes, sol sebepli qaǵıydaǵa kóre bul metrologik ásbaplardıń statistikalıq mánisleri salıstırıladı. Eger standart yamasa juwmaqlawshı anıq emeslik berilgen bolsa, ol halda olardıń mánislerine ortasha kvadratik iyiwler sáykes penenboladı : σ (A) = ol (A), yamasa (A) ol (A), σ = cbul jerde ol (A) hám uc (A) - SÚ dıń attestatlanģan mánisin belgilewdiń sáykesstandart hám juwmaqlawshı uǵımsızlıǵı; A - SÚ dıń attestatlanģan mánisi;σ (A) - SÚniń attestatlanģan mánisiniń ortasha kvadratik iyıwı. Eger (R) isenimli itimallıǵı hám (k) qamtıw koefficientinde keńeytırılgen anıq emeslik berilgen bolsa yamasa (Up) isenimli itimallıģın kórsetiw menen hám (kP) isenimli itimallıǵın kórsetip qamtıw koefficientin kórsetiw menen keńeytırılgen anıq emeslik berilgen bolsa, ol halda onıń mánisine ortasha kvadratik iyiw sáykes penen boladı:
3. Jumıstı orınlaw tártibi
1. Anıq emeslik terminiń túsindırıp beriń.
2. A túri boyınsha (anıq emeslikti ) qalay ámelge asırıladı.
3. V túri boyınsha (anıq emeslikti ) bahalaw qalay ámelge asırıladı.
4. Qi - tákirar baqlawlar bahalawdaǵı ǵárezsiz (ģárezli bolmaǵan )mánisler (1. 5, 1. 8, 2, 07, 0. 3, 1. 4) berilgen bolsa standart iyıwdı bul formula arqalı, anıqlań
5. Qanday da ólshew nátiyjesine tán bolǵan anıq emeslikti bahalaw ushın qanday ámellerdi orınlaw zárúr
6. Qamtıw koeficienti qay-qaysısında tuwrı ekenligin anıqlań
a) 2 den 3 ke shekem
b) 0. 5 ten 1 ge shekem
c) -1 den 1 ge shekem
d) 1 den 2 ge shekem
7. Anıq emesliktiń tipik derekleri nelerden ibarat
8. Standart úlgılardiń uǵımsızlıǵı qaysı faktorlar tiykarında
anıqlanadı
