Nizompv nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti bolalar psixologiyasini va uni

XIV.5. Maxsus qobiiiyatlarning rivojlanishi.
Maxsus  qobiliyatlar  -   bu  shaxsning  individual  psixologik 
xususiyatlari  bo’lib,  faoliyatning  maxsus  turlarida  muvaffaqiyatni 
ta’minlaydi.
Juda erta bolalarda musiqiy qobiliyatlar shakllana boshlaydi. Ular 
avvlambor 
o’z 
tarkibiga 
chapakni 
sezishni 
olgan 
yuqori 
mustqaviylikda  (musiqaga  emosional  javob  qaytarish  qobiliyati), 
shuningdek  musiqani  nozik  did  bilan  farqlash  (musiqaviylikning 
eshituvchanlik 
komponenti) 
qobiliyatida 
namoyon 
bo’Iadi.
B.M.Teplovning  fikri  bo’yicha chapakni  xis  qilish  bilan  mutanosib 
ravishda  musiqiy-reproduktiv  qobiliyat  garmonik  xis-tuyg’uning 
asosida  yotadi.  Musiqiy  qobiliyatlar  kengqirralidir.  Bog’cha  yosh 
davrida musiqiy-harakati  qobiliyati  faol  tarzda  rivojlanadi.  Bog’cha 
yoshidagi  bolalaming  sevimli  mashg’uloti  bu  rasm  chizishdir. 
Musiqiy  faoliyat  kabi  tasviriy  faoliyat  ham  erta  shakllanadi.  Hatto 
agar  ular  u  tarzda  yorqin  namoyon  bo’lmagan  bo’lsa  ham  barcha 
bolalarda  bu  qobiliyatni  rivojlantirish  kerak,  zero  rasm  -   shunday 
faoliyat  turiki,  uningsiz  to ’laqonli  shaxs  rivojlanishini  tasavvur 
qilish  qiyin.  Tasviriy  faoliyat  tevarak  atrofni  yanada  chuqurroq, 
to ’laroq ko’rishga hainda uning go’zalligini his qilishga o’rgatadi.
V.I.Kirienko,  E.I.Ignatev  va  boshqa  psixologlaming  fikricha, 
tasviriy qobiliyatlar o ’z o’rnida murakkab ta ’limiy  kompleksga ham 
ega bo’lib  о  z strukturasiga bir qator zarur va maxsus qobiliyatlami 
oladi.