Nizomiy nomidagi toshkent davlat

2. Aldegid va ketonlarning nomenklaturasi va izomeriyasi 

                                                           

1

 Rahmatullayev N. Sh.Mirkomilov, X.Omonov “Kimyo o’qitish metodikasi” darslik Moliya-Iqtisod 2013 

2

 Nishonov M. Mamajonov S. Xo’jayev V. “Kimyo o’qitish metodikasi” Toshkent – 2002 

 

---

 

 

17 

 

  Molekulasi tarkibida karbonil guruhi (>C=O) mavjud bo’lgan organik birikmalar 

oksibirikmalar deyiladi. Oksibirikmalar ikki turga bo’linadi: aldegidlar va ketonlar. 

Molekulasidagi  karbonil guruhining bir bog’i vodorod  atomi,  ikkinchi bog’i  biror 

bir  uglevodorod  radikali  bilan  bog’langan  oksibirikmalar  aldegidlar  deb  ataladi 

(chumoli  aldegid  bundan  mustasno).  Aldegidlar  molekulasi  R-CH=O  bilan 

ifodalanadi. Bir valentlik radikal–CH=O aldegid guruh deyiladi. 

   

Molekulasida karbonil guruhining ikkala bog’i ham uglevodorod radikallari 

bilan bog’langan oksibirikmalar ketonlar deb ataladi. Ketonlar molekulasi R-CO-R 

formula bilan ifodalanadi. Ikki valentlik radikal >C=O karbonil guruhi (keto-guruh 

yoki okso-guruh) deyiladi. 

   

Aldegid  va  ketonlar  to’yingan  va  to’yinmagan,  ochiq  zanjirli  va  yopiq 

halqali, bir karbonilli va ko’p karbonilli aldegid hamda ketonlarga bo’linadi.