Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedogogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Kurs ishining maqsadi: Metallar , olinish usullari va ishlatilish sohalari haqida nazariy jihatdan oʻrganish.
Kurs ishning obyekti: Metallar , olinish usullari va ishlatilish sohalari haqida nazariy jihatdan ma’lumotlarga ega boʻlish.
Kurs ishining predmeti: Metallar , olinish usullari va ishlatilish sohalari haqida nazariy jihatlari.
Kurs ishining tuzilishi: Kirish , Asosiy qism , Xulosa va Foydalanilgan adabiyotlardan iborat.

Asosiy qism
2.1 Metallar haqida umumiy ma’lumot
Davriy sistemadagi oʻrinlarning 3/4 qismdan koʻprogʻini metallar tashkil etadi. Davriy sistemaga joylashgan 118 ta elementning 96 tasi metallardir. Bu hamma elementlarning taxminan 81.4 foiziga toʻgʻri keladi. Davriy sistemaning I, II , III (Bordan tashqari) gruppalaridagi elementlari, IV , V , VI , VII , VIII , gruppalar yonaki gruppacha elementlarining hammasi hamda IV , V , VI , VII bosh gruppacha elementlarining eng ogʻir elementlari metallardir. Koʻpchilik metallar (Be, Al, Ti, Ge, Nb, Sb, Zn va b.) amfoter tabiatga ega. Odatdagi sharoitda metallarning simobdan ( Hg) boshqa hammasi qattiq moddalardir (simob odatdagi sharoitda suyuq, fransiy ham suyuq metall ammo u radioaktiv element).
Metallar (yun. metalleuo — qaziyman, yerdan qazib olaman) — oddiy sharoitda yuqori elektr oʻtkazuvchanligi, issiqlik oʻtkazuvchanligi, elektr oʻtkazuvchanligi, elektr magnit toʻlqinlarini yaxshi qaytarishi, plastikligi kabi oʻziga xos xususiyatlarga ega boʻlgan oddiy moddalar. Metallar qattiq holatda kristall tuzilishda boʻladi. Bugʻ holatida esa bir atomlidir. Metallarning oksidlari suv bilan birikkanida koʻpincha gidroksidlar (asoslar) ga aylanadi. Metallar elektron tuzilishi tufayligina yuqorida aytib oʻtilgan oʻziga xos xususiyatlarga ega. Metall atomlari tashqi (valent) elektronlarini osonlikcha beradi. Metallarning kristall panjarasida hamma elektron oʻz atomi bilan birikkan boʻlavermaydi. Ulardan baʼzilari harakatlanadi.
Metallar asosidagi biogen elementlar. Birinchi, ikkinchi va uchinchi guruh s-elementlar makroelementlar (natriy, magniy, kaliy, kaltsiy) jumlasiga kiradi. Metallardan litiy, stronsiy va alyuminiy fiziologik aktiv metallar jumlasidan hisoblanadi, d-elementlar orasida hayotiy muhim elementlardan: marganes, temir, rux, mis, kobalt hisoblanadi. Oxirgi paytlarda titan, xrom va vannadiyning fiziologik roli kattaligi aniqlandi. Molibden koʻpgina oksidlanish-qaytarilish fermentlari tarkibiga kirishi topilgan.
Ba’zi f-elementlarning organizmda juda ham oz ekanligi ma’lum. Lekin ularning biokimyoviy jarayonlardagi turli reaksiyalarni oʻzgartirishi shubhasiz.