|
2 Ilm iy va ilm iy -p e d a g o g ik k a d rla rn i tayyorlash .
T araqqiyot
zam irida ilm-fan turishi hech kim ga sir emas. Shu bois ilm iy va ilm iy
pedagogik kadrlar sifatini oshirish dolzarb aham iyatga ega.
Yuqorida qayd etilganidek m am lakatda yuqori m alakali kadrlar
tayyorlashga alohida e'tib o r qaratilm oqda. Shu m aqsadda yangi o ‘quv
dargohlari ochildi, talabalam i rivojlangan xorijiy m am lakatlarda kasb
egallashlariga keng y o ‘l ochib berildi.
K ad rlar
(fransuzcha "cadre “ - ‘"shaxsiy tarkib” degan m a’noni
anglatadi) korxona, m uassasa, firma, hissadorlik jam iyatlari, banklar,
kasaba uyushm alari va jam o at tashkilotlarida malakali xodim lam ing
asosiy tarkibi
hisoblanadi.
M ustaqillikning
dastlabki
yillarida
m am lakatim iz iqtisodiyoti sifatli, m illiy m alakali kadrlarga muhtoj
edi. Shuni hisobga olgan holda O ‘zbekiston Respublikasi birinchi
Prezidenti I. A. K arim ov birinchi chaqiriq 0 ‘zR Oliy M ajlisining 9-
sessiyasi (1997) da um um lashtirilgan holda K adrlar tayyorlash tizimi
dasturi shakllantirildi. M azkur dastum ing faoliyat k o ‘rsatishning
asosiy tam oyillari quyidagi vazifalam i o ‘z ichiga olishini ta ’kidlagan
edilar:
■
B archa xil va turdagi t a i im m uassasalarida yuqori m alakali
m utaxassislar tayyorlash uchun uzluksiz ta iim , fan va ishlab chiqarish
salohiyatidan sam arali foydalanish;
■
Davlat ta ii m standartlarini jo riy etish va ulam ing faoliyat
ko‘rsatish m exanizmini ishlab chiqish;
■
Ixtisosliklar,
m alaka
darajasiga
ko ‘ra,
m utaxassislarga
b o ig a n um um davlat va m intaqaviy talablam ing istiqbolini aniqlash;
■
T a iim tizim ini tuzilish va m azm un jihatidan isloh qilish
uchun o ‘qituvchilarni va m urabbiylam i qayta tayyorlash; davlat va
ijtimoiy m uassasalam ing kasbga y o ‘naltirish b o ‘yicha faoliyatini
takom illashtirish.
■
Bunda kasb tanlashning bozor ehtiyojlari va im koniyatlarini
e ’tiborga olish zarur, toki har bir shaxs o ‘ziga mos kasbni egallay
olsin;
■
Kadrlar tayyorlash tizim i iste’m olchilari - korxonalar,
muassasalar, firm alar, hissadorlik jam iyatlari, banklar va boshqa
tuzilm alam ing im koniyatlaridan, birinchi navbatda, o ‘rta maxsus
kasb-hunar va oliy o ‘quv yurtlarining moddiy va m oliyaviy bazasini
m ustahkam lash uchun m um kin qadar kengroq foydalanish;
31
■
K adrlar tayyorlash va ta'lim sohasiga chet el sarmoyalari,
xalqaro donorlik tashkilotlari va ja m g ‘arm alarining m ablag'larini jalb
etish;
■
Q onun doirasida o ‘quv rejalari, dasturlari va o ‘qitish
y o ‘riqlari, ta ’limiy xizm atlam i belgilashda ta'lim m uassasalariga,
birinchi navbatda, oliy o ‘quv yurtlariga m ustaqillik berish va o ‘zini
o ‘zi boshqarish usullarini joriy etish.
Yuqori m alakali, zam onaviy bilim larga ega b o ‘lgan, hozirgi kun
talablari asosida fikrlay oladigan yetuk kadrlam i tayyorlash - ham
ijtimoiy-siyosiy, ham iqtisodiy m uam m olam i hal etishning kaliti
hisoblanadi.
Hozirgi
kunda
m aktab,
kollej,
akadem ik
litseylam ing
bitiruvchilarining OTM larga o'qishga kirish ko'rsatkichlari ju d a
yuqori. Shuningdek korxona va tashkilotlarda ishlab chiqarishdan
ajralmagan holda O TM larda sitrqi va kechki ta ’lim olish shaklining
tashkil etilganligi, aholining ko'pchiligini oliy ta ’lim olishga bo'lg an
qiziqishlarini yanada orttirdi. Bunda kasb-hunar kollejini bitirb
korxonalarda ishlayotgan k o 'p yilik tajriba ega b o 'lg an ishchilar
o'zlarining ilmiy salohiyatini oshirish uchun O TM larda o 'qish
imkoniyatlari tug'ildi va bu am alga oshdi. N atijada m inglab kishilar
yangi
kasb
o'rganm oqdalar
va
yana
ko’plab
insonlar
o 'z
mutaxasisliklari bo'yicha oliy ta ’lim olm oqdalar.
B archa OTM m uassasalarida, akadem ik litsey, kasb-hunar
kollejlarida sohalar bo'yicha malakali mutaxassis pedagoglam i
yetkazib berish m aqsadida “Kasbiy ta ’lim pedagogikasi” yo'nalishlari
ochildi. Bu o 'z navbatida pedagogika yo'nalishidagi O TM lardan
farqli
ravishda
tarm oqlar bo'yicha
o'qitadigan
ilm iy-pedagog
kadrlam i tayyorlashda m uhim aham iyatga ega bo'ldi.
M a’lumki, kadrlam ing asosiy kontingenti kasb-hunar kolleji,
bakalavriat va m agistratura orqali tayyorlanadi. Y uqori ilmiy
salohiyatli, malakali kadrlam i tayyorlash aspirantura, ordinatura,
adyunktura, doktoranturada am alga oshiriladi.
Ilmiy kadrlar tayyorlash F anlar akademiyasi tizim ida ilm iy va
ilmiy-pedagogik kadrlar tayyorlash sam aradorligi Fanlar akadem iyasi
ilm iy-tadqiqot m uassasalarida 2019-yil yakunlari b o ‘yicha tayanch
doktoranturani 35 nafar (2018-y. 39 nafar) tayanch doktorant bitirgan,
ulardan 9 nafari (2018-y.
8
nafar) doktorlik dissertatsiyasini
m uddatida him oya qilgan va
11
nafari him oyaga (2018-y.
1 0
nafar)
32
dim etgan, bitiruvchilar soniga nisbatan 57% (2018-y. 48.7% )
^m aradorlikka erishilgan. Doktoranturani 10 nafar (2018-y. 15 nafar)
Do'stlaringiz bilan baham: |
