Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
660 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ 
O‘yin bola xayotining uzviy qismidir.Sog‘lom turmush tarzini shakllantirish jarayonida
harakatli o‘yinlar orqali o‘quvshilar bilim va ma’lumotlar ega bo‘ladilar. Atrofdagi muxit bilim, 
tabiat xodisalari, manzaralari, buyumlar, qush va xayvonlar, o‘simlik dunyosi bilan tanishadi. Inson 
faoliyati, mexnati, turmushidan baxobar bo‘ladi. O‘quvshilar sog‘lom turmush tarzini shakllantirish
jarayonida faqat tashqi muxit xodisalari bilan tanishish bilan birga uni xis etib qolmasdan, balki bu 
voqea –xodisalarga o‘z munosabatini bildiradi. Uning yaxshi va yomonligini, maqbul yoki 
nomakbulligini, yokimli yoki yoqimsizligini farq qilishga o‘rganib boradi. Bola faoliyatida uning 
mexnati – o‘qish va o‘rganishi o‘yin bilan shu qadar birikib ketdiki, bazan ular orasidagi tafovutni 
sezish qiyin bo‘ladi. 
Bolalarning o‘yin dunyosi naqadar boy va xilma-xildir. O‘yin bobida bola ijodkor 
mavjudoddir. Bolalar aqliy va jismoniy faoliyatini tashkil qilish va rivojlantirishda mazmunli, 
dramatik o‘yinlar bilan bir qatorda harakatli o‘yinlar aloxida axamiyat kashf etadi. 
Harakatli o‘yinlar bolalarning manaviy va axloqiy kamolatida, ularning mukammal inson 
bo‘lib kamol topishida g‘oyat katta tarbiyaviy ta’sir qudratiga egadir. O‘yin timsolida bolalar jamoa 
bo‘lib yashashga, uyushqoqlikka, birgalikda ijod qilishga, xamkorlikda ishlashga va mustakillikka 
o‘rganadilar. Axloqiy sifatlari va tushunshalari, fazilatlari tarkib topadi. O‘yin qoidalariga qatiy 
rioya qilishga, intizomga o‘rganishadi. Ularda dustlik, inoqlik xis-tuyg‘ulari rivojlanadi. Ularning 
estetik zavqlari o‘sadi, turli kasb korlarga bo‘lgan qiziqishi ortadi, dunyoqarashi shakllana 
boradi.Harakatli o‘yinlar yoki didaktik o‘yinlar asosan talim jarayonini bolalarning yosh 
xususiyatlari va tayyorgarliklariga qarab samarali tashkil qilishga, ularga bilim va malumotni 
berishni engillashtirishga, talimda ko‘rgazmaslikni taminlashga qaratilgan bo‘lib, bolalarni o‘quv 
materiallari bilan ortiqsha band qilib ko‘ymaslik, toliqtirmaslik va zerikmaslik imkoniyatini 
yaratadi, dastur materiallarini o‘zlashtirishda qulaylik tug‘diradi. harakatli o‘yinlar yoki didaktik 
o‘yinlar bolalarning aqliy faoliyatini, ongini o‘stirishga, ularning tashabbuskorligini oshirishga 
xizmat qiladi. O‘quvshilarning xis-tuyg‘ularini shakllantirishga, ayniksa ularning sezgi azolarini 
(sezish, ko‘rish, tinglash va x.k.) faoliyatini faollashtirishga yordam beradi. Bola miyyasini mashq 
qilishga, tafakkurini teranlashtirishga o‘rgatadi.Uning idroki, zexni, faxm-farosati, xotirasi, irodasi, 
bilim olish ishtiyoqi va extiyoji, ixtiyoriy diqqati, topkirligi, tashabbuskorligi oshib boradi. Bola 
istedodi, ijodiy qobiliyati namoyon bo‘la boshlaydi. Olgan bilimlarini o‘z faoliyatida mexnat va 
o‘yinda sinab ko‘rish extiyoji paydo bo‘ladi. 
Jismoniy tarbiya tizimida harakatli o‘yinlar eng tasirshan, eng ommabop va shug‘ullanuvshilar 
ushun eng qiziqarli jismoniy tarbiya vositasi bo‘lib xisoblanadi. Binobarin harakatli o‘yinlar tufayli 
bolalarda kundalik turmushida eng zarur bo‘lgan xarakat malakalari va jismoniy sifatlar rivojlanadi.