Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
539 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ 
одатини рухшунослар одатий кўриш деб аташган. Инсонлар буюмларни кўришда ва қабул 
қилишда нафақат турли катталик ва ранг доғларини кўришади, балки нарсаларни ҳақиқий 
конструктив тузилиши ва рангини ҳам шу қаторда қабул қилади.
Одатий кўриш натижасида ҳаваскор рассомлар қатор «колорит» ҳарактеридаги 
хатоларга йўл қўйишади. Улар ҳаво булут кунлари эрдаги қорни тасвирлашда оқ рангдан 
бошқа рангни кўрмайдилар. Яшил барглар ёки ўт-ўланлар куннинг ва об-ҳавонинг турли 
вақтида уларнинг ранглавҳаларида бир-хил яшилдир, худди уларда самонинг ҳаво ранг туси 
ва табиий ёруғликнинг ўзгарган кучи ўз таъсирини ўтказмаётгандек. Малакали рангтасвирчи 
ҳар қандай буюм ва нарсанинг шартли рангини кўра билиши ва моҳирона тасвирлай олиши 
зарур. Шундагина томошабин асарнинг ҳақиқий борлиқдаги кўринишини томоша қилишга 
муяссар бўлади. Айнан шартли ранг ҳаққоний рангтасвирнинг асосий тасвир усули бўлиб 
ҳисобланади. Тажрибали рассомлар ёруғлик ранглари таъсиридаги табиатда содир бўлаётган 
нозик ўзгаришларни ҳам бўёқлар воситасида моҳирона тасвирлайдилар. Агар биз тунги ой 
нурида тасвирланган бир қатор асарларни кўздан кечирсак, ҳаммасида кўкимтир – яшил 
туслар йиғиндисини кўрамиз; қуёш ботиши ёки оқшом вақтида, сунъий электрда ёритилган 
асарларда сарғиш-оловранг ёки қизғиш колоритни кўриш мумкин. 
В.Серов, И.Репин, М. Набиев, У.Тансиқбоев, Р.Ахмедов, А.Мўминов, И. Хайдаров, П. 
Бенков каби кўплаб асарларида сунъий электр ёруғлиги, қуёш ботиши, ойдин кеча ёки 
булутли ҳавода буюм ва нарсалардаги шартли рангларни юқори малакада 
тасвирланганлигини гувохи бўламиз. Натурадан тасвирланаётган ранглавха колорити 
куннинг қайси вақтида, қандай ёруғлик манбаи билан ёритилганлигига боғлиқ. Ажойиб рус 
рассом-педагоги П.П.Чистяков бу борада: «Рангларни аниқ кўриш учун, табиат 
қонуниятларини билиш керак. Билим кўришга ёрдам беради» дея қатъий маслаҳат берган. 
Акварел бўёғида машқларни мунтазам равишда бажариш ва уларни аста-секин 
мураккаблаштириб бориш мақсадга мувофиқ. Узоқ вақтга мўлжалланган ҳар қандай вазифа 
олдидан дастлабки қисқа муддатли этюдларни бажариш муҳимдир. Шу тариқа бажарилган 
ранглавҳалар тасвирланаётган натурани катта ҳажмга эга бўлган матода ёки қоғоздаги 
композитсиясини тўғри топишга кўмаклашади ва ишлаш жараёнида натурадаги дастлабки 
таассуротларни аниқ этказишда ва унинг ранг муносабатларига хос хусусиятларни аниқ 
кўрсатишда намуна бўлади.
Фойдаланилган адабиётлар 
1. Шавкат Мирзиёев Буюк келажагимизни мард ва олийжаноб халқ билан қурамиз. –
Тошкент:” Ўзбекистон” 2017-й.
2. Шавкат Мирзиёев. “Еркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини мард ва 
олийжаноб халқимиз билан бирга қурамиз” мавзусидаги Ўзбекистон Республикаси 
Президенти лавозимига киришиш тантанали маросимига бағшланган Олий Мажлис 
палаталарининг қўшма мажлисида нутқи-Т. “Ўзбекистон” 2016-йил, 14-бет.
3. Ҳаракатлар стратегияси асосида жадал тараққиёт ва янгиланиш сари-Т.,Рисола, 
“Ғофур Ғулом номидаги нашриёт- матбаа ижодий уйи” 2017-й., 3-70-71-72-бетлар 
4. Б. Қосимов. “Уйғонган миллат маърифати”-Тошкент 2011 й. 
5. Б.Бойметов, Н.Толипов. Мактабда тасвирий санъат тўгараги. – Тошкент: 1995. 
6.Н.Ойдинов. Рассом–ўқитувчилар тайёрлаш муаммолари.–Тошкент: Ўқитувчи, 1997. 
7. Кузиев Т., Абдирасилов С., Нуртаев 0ъ., Сулаймонов А. Тасвирий санъат. 5- синф.
8. С. Ф. Абдирасилов “Тасирий санъат ўқитиш методикаси” Тошкент-2012 йил. 
9. С.С.Булатов, Р.Р.Жаббаров. Тасвирий санъат асарларининг фалсафий ва психологик 
тахлили (монография). “Фан ва технология” нашриёти, 2010 йил.