|
ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
464
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
- yo'qolgan imkoniyatlarni qoplash va kattalarni ilmiy-texnik inqilob talablariga
moslashtirish omili sifatida ta'limning gumanistik yo'nalishi;
- o'quv jarayonini takomillashtirish.
1960 yillarning oxiri - 1970 yillarda ijtimoiy-iqtisodiy barqarorlikka erishish va jamiyat
rivojlanishining qulay istiqbollari katta yoshlilar ta’limi bilan bevosita bog'liq bo'ldi.
Katta yoshlilarning kasbiy ta'limi muammolarini barcha rivojlangan davlatlar faol ishlab
chiqmoqda: qonun hujjatlari qabul qilindi, rivojlantirish yo'llari, moliyalashtirish va qo'llab-
quvvatlash manbalari aniqlandi. Androgogik ta’limga "ishchilar ta'limi" (SSSR), "qo'shimcha
ta'lim" (Buyuk Britaniya), "uzluksiz ta'lim" (AQSh), "xalq ta'limi" (Frantsiya) va "umumta'lim
maktablari" (Skandinaviya mamlakatlari) sifatida qaray boshladilar.
Bu davr ta'limning (ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy va ma'rifiy jihatlarning tengligi) yaxlitligi,
yoshlar o’rtasida maktabdan tashqari ta'limning tarqalishi va malaka oshirish dasturlarini ishlab
chiqishda amaliy yo'naltirish bilan tavsiflanadi. Asta-sekin, faqat professional ko'nikmalarni
shakllantirish emas, balki kattalarning madaniy, axloqiy, psixologik rivojlanishiga bo'lgan
ehtiyojidan kelib chiqish tushunchasi shakllanadi. Katta yoshlilar ta’limini tizimli tashkil etish
zarurati oshib boradi.
Katta yoshlilarning ta'lim muammolariga xalqaro tashkilotlar e’tibor bera boshlaydilar.
YUNESKOning maxsus xalqaro konferentsiyalarida kattalar ta'lim tizimining o'ziga xos
xususiyatlari, uning tuzilishi va tashkil etilishi, tarkibi va o'qitish texnologiyalari batafsil tahlil
qilinadi. Hukumatga "kattalar ta'limni qo'shimcha sifatida emas, balki ularning milliy ta'lim
tizimlarining ajralmas qismi sifatida qarash" tavsiya etiladi. Ushbu tavsiyadan "umrbod ta'lim"
g'oyasi paydo bo'ldi.
YUNESKO materiallarida qayd etilishicha, "davlatlar, rivojlanish darajasidan qat'i nazar,
ular o'zlari belgilagan rivojlanish maqsadlariga erishishga umid qila olmaydilar va agar ular ta'limga
doimiy e'tibor bermayotgan bo'lsalar, boshqa mamlakatlarda jadal sur'atlarda ro'y berayotgan
o'zgarishlarga moslasha olmaydilar". Shu nuqtai nazardan, taqdim etilayotgan ta'lim xizmatlarini
yangi sanoat ehtiyojlari va kattalar auditoriyasining xususiyatlarini tahlil qilish asosida qayta tashkil
etish tavsiya etiladi.
YUNESKO tomonidan andagogik tadqiqotlarni o'qituvchilar tayyorlash va o'qitish
bo'yicha barcha o'quv dasturlariga kiritish, kattalarga dars beruvchi o'qituvchilar uchun seminar va
kurslarni tashkil qilish (shu jumladan, sanoat, kattalar va ma'muriyat mutaxassislari uchun kunlik
trenerlar uchun qisqa muddatli o'qitish) va ularni ta'lim tizimining ajralmas qismiga aylantirish
taklif etiladi.
Zamonaviy ta’lim sharoitida androgogik ta'limni qo'llab-quvvatlash muammolari
hukumatlararo tashkilotlarning ustuvor yo'nalishlaridan biriga aylandi. 1973-1977 yillarda Yevropa
Kengashi "Katta yoshlilarni o'qitishning tashkil etilishi, mazmuni va usullari" loyihasini amalga
oshirdi. Uzluksiz ta'lim kontseptsiyasining paydo bo'lishi katta yoshlilar ta’limini rasmiy ta'lim
bilan bir qatorda maqsadli milliy rivojlanish rejalariga aylantirdi. Katta yoshlilar ta'limi ta'lim
tizimining ajralmas qismiga aylanib bormoqda va ta'limning boshlang'ich bosqichi shaxsni
keyinchalik bilim, ko'nikma va xulq-atvor normalarini to'plashga tayyorlash sifatida qabul qilinadi.
Universitetlarda katta yoshlilar ta’limi bo'yicha ixtisoslashgan tuzilmalar yaratilmoqda,
magistratura yo’nalishlari ochilmoqda, ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda. Jumladan, 2019/2020
o’quv yilidan boshlab pedagogika oliy ta’lim muassasalarida Pedagogika nazariyasi va tarixi
(Androgogika) magistratura yo’nalishiga qabul boshlandi.
Ishchilar ta'limi bilan shug'ullanuvchi tashkilotlar, kasaba uyushmalari, yoshlar
tashkilotlari va ayollar harakatlari ushbu yo'nalishda milliy va xalqaro miqyosda faollashmoqdalar.
OAV, ijtimoiy tarmoqlar (bosma, televizion va ayniqsa radio), audiovizual ommaviy axborot
vositalari madaniyat va ta'limning tashuvchisiga aylanmoqda. Xalqaro fikr va tajriba almashinuvi
mavjud.
Do'stlaringiz bilan baham: |
