Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Madaniyat - inson ma’na-viy 
faoliyatining 
hosilasi, 
ma’naviyatning 
moddiy 
voqelikdagi  izlari.  Boshqacha 
qilib 
aytganda, 
ma’naviyat 
botiniy  imkon  bo’lsa,  madaniyat 
-  ushbu  imkondan  tug’ilgan 
voqe’ mavjudlik. Shaxs va millat 
ma’navi-yatining 
nazariy 
masalalari-ni  o’rganish  uchun 
ilojsiz  ravishda  ayni  shu  voqe’ 
mavjudlik 
dalillaridan 
kelib 
chiqishga 
to’g’ri 
keladi 
Ma’naviyat  sohasiga  aloqador 
barcha  fanlarning  mavzulari 
ham  aslida  ana  shu  mavjud 
voqe’lik  dalillariga  tayangan 
holda  ishlab  chiqilishi  tabiiy 
holdir.  
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

 
51
mo’g’ullar  bosqini  bir  muddat  madaniy  taraqqiyotga  mone’lik  qilgan  bo’lsa  ham, 
baribir,  XVI  asr  boshlarigacha  mintaqada  ma’naviy  yuksalish  davom  etdi.  Ammo 
XVI asr boshlarida yuz bergan katta siyosiy o’zgarishlar natijasida butkul o’zgacha 
holat  vujudga  keldi.  Kichik  Osiyoda  Usmoniylar,  Eronda  Safaviylar, 
Movarounnahr va Xurosonda Shayboniylar, Afg’oniston va Shimoliy Hindistonda 
Boburiylar sulolasi bir necha yuz yilga mustahkam o’rnashib, yaxlit islom madaniy 
mintaqasi  o’rniga  alohida  davlatlar  hududida  milliy-madaniy  o’ziga  xoslik 
shakllana  boshladi.  O’zaro  ta’sir  ma’lum  darajada  saqlanib  qolgan  bo’lsa  ham, 
asta-sekinlik bilan  mintaqaviy umumiylikdan ko’ra milliy o’ziga xosliklar quvvati 
oshib  bordi.  Biroq  bu  holat  darhol  bilingani  yo’q,  balki  bir  necha  yuz  yillarga 
cho’zilgan  jarayon  bo’ldi.  Aytish  mumkinki,  XX  asr  boshlarida  ham  Shimoliy 
Afrikadan  Sharqiy  Turkistongacha,  Volga  bo’ylaridan  Bengaliyagacha  yoyilgan 
islom  mintaqa  madaniyatining  yirik  va  nufuzli  namoyandalari  bir-birlarini  bilar, 
o’zaro ijodiy-ma’naviy hamkorlik rishtalarini uzmagan edilar. Buyuk Britaniya va 
Rossiya imperializmi ham uhdasidan chiqmagan niyatga Sho’ro hukumati erishdi - 
qadim  Turonzamin  xalqlarining  qo’shni  xalqlar  bilan  necha  ming  yillik  madaniy-
ma’naviy  aloqalarini  cho’rt  uzib  tashladi,  nafaqat  qo’shnilar  bilan,  balki  o’z 
o’tmish  madaniyati  bilan  ham  bevosita  munosabatda  bo’lish  imkonini  keskin 
kamaytirib, milliy ma’naviyatimizni g’ariblikka mahkum etdi. Mana endi bugungi 
mustaqillik  sharoitida  biz  necha  yillar  ko’zimizdan  yashirin  bo’lgan  ulkan 
ma’naviy zaxiralarni yangidan kashf etmoqdamiz.