Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

majoziy»  tushunchalari  o’rniga  «avom  ishqi»,  «xos  ishq»  va  «siddiqlar  ishqi» 
deb nomlangan yangi tushunchalarni kiritdi:  
«Ishqqa marotibdur va ul uch qism bila munqasim bo’lur. 
Avvalg’i  qism  avom  ishqidurki,  avomunnos  orasida  bu  mashhur  va 
shoedurkim,  derlar:  «Falon  falong’a  oshiq  bo’lubtur».  Va  bu  nav’  kishi  har  nav’ 
kishig’a  bo’lsa  bo’lur,  shag’ab  va  iztiroblaricha  lazzati  jismoniy  va  shahvati 
nafsoniy  emas  va  bu  qismning  biyikrak 
martabasi 
shar’iy 
nikohdurkim, 
bari 
xaloyiqqa  sunnatdur  va  muboh.  Va  pastroq 
martabasida  parishonliq  va  mushavvashliqlar 
va  besomonliq  va  noxushliqlareki  zikri  tarki 
adabdur va bayoni behijobliqqa sabab.»
46
 
(Qisqartirilgan  nasriy  bayoni:  «Ishq 
uch  qismga  bo’linadi.  Birinchi  qism  -  oddiy 
odamlar(avom)  ishqi  bo’lib,  xalq  orasida 
mashhur  va  keng  tarqalgandir...  Bu  ishq 
jismoniy  lazzat  va  shahvoniy  nafs  bilan 
chegaralanadiki,  oliy  martabasi  -  sha’riy  nikohdir...  Quyiroq  martabasida  janjal, 
tashvishlar,  ko’ngilsizlik  va  sharmandaliklar  ko’rinadiki,  bu  haqda  so’zlash  - 
odobsizlik, bayon etish hayosizlikdir»).
47
 
«Ikkinchi  qism  xavos  ishqidurkim,  xavos  ul  ishqqa  mansubdurlar.  Ul  pok 
ko’zni  pok  nazar  bila  pok  yuzga  solmoqdur  va  pok  ko’ngil  ul  pok  yuz  oshubidin 
qo’zg’almoq  va  bu  pok  mazhar  vositasi  bila  oshiqi  pokboz  mahbubi  haqiqiy 
jamolidin  bahra  olmoq».
48
    («Ikkinchi  qism  -  alohida  fazilat  egalariga  xos  ishq 
                                         
46 Alisher Navoiy. Asarlar. 13-jild. T., 1966 s.42 
47 Alisher Navoiy. Mahbub ul-qulub, T., 1983, s.51-52 
48 Alisher Navoiy. Asarlar 13-j., s.42.