Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti texnologik ta

1-rasm. Rasm 2 naqshli sopol idishlar

buyumlarning shakli va ko‘rinishida ham ifoda etgan. Dastlabki sopol buyumlar qo‘lda, dastgohsiz bajarilgan turli idishlar bo‘lib bular iChida sopolda ishlangan idishlar shakliga e’tibor berish, turli Chiziqli, rangli va Chizma rasmli naqshlar bilan bezash san’ati rivojlandi. Sopol buyum yuzalariga to‘lqinsimon, katak, uChburChak, to‘g‘ri Chiziqli naqshlar ishlangan, idishlarda naqshlar bilan birga hayvon va qushlarning soddalashtirilgan shakllari, sodda hayotiy kompozitsiyalar tushirilgani ham shu davr kulolChilik san’atiga xosdir.

SHu o‘rinda Xorazmning Kaltaminor qishlog‘i yonidagi Jonbos-qal’adan topilgan sopol idishlar iChi tuxumsimon va ikki Chekkasi qayiq uChiga o‘xshagan sopol tovoq idishlar O‘zbekiston hududidan topilgan eng qadimiy sopol namunasi hisoblanadi .

Kishilarning ma’naviy o‘sishi me’morlikda ham o‘z ifodasini topabordi. Bu davrda odamlar shoh-shabbalardan va qamiChdan foydalanib ko‘pChilik yashaydigan turar joylar yaratdilar. Samarqand yerlarida, Amudaryoning quyi vohalarida, Qizilqum sahrosining g‘arbiy Chekkalari, Qoraqum shimoliy qismlarida shunday joy qoldiqlari topilgan. Markaziy Osiyoning janubiy tomonidagi me’morliklarida loy va turli shakldagi hom g‘ishtdan foydalanish, bino devorlari, pollarini suvash va (bo‘yoq) rang berish paydo bo‘la boshladi. Davr manzillar O‘zbekiston hududida anChagina saqlanib qolgan. Bular iChida Obishir, MaChoy g‘ori keng o‘rganilgan. Arxeologlar fikriga ko‘ra faqat Farg‘ona vohasida shunday manzillar mingdan ortiq bo‘lgan.