Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti t. B. Zayniddinov, A. Sodiqov va r. Iminjanov



Download 1,25 Mb.
bet12/61
Sana26.02.2022
Hajmi1,25 Mb.
#467237
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   61
Bog'liq
2 5201684091035980967

3.2. Harorat va namlik

Havo namligi deganda har qanday gaz singari simob ustunining mm balandligi bilan о‘lchanadigan havodagi suv bugʻlarining zichligi tushiniladi. Agar suv bugʻlarining zichligi chegaradan oshib ketsa, fazo suv bugʻlari bilan tо‘yinadi; bundan ham oshib ketishi namlikning tuman, shudring yoki qirov holida ajralishiga olib keladi. Har bir havo temperaturasiga muayyan darajada suv bugʻlari bilan tо‘yinganlik tо‘gʻri keladi. Temperatura qancha yuqori bо‘lsa havoda suv bugʻlari shuncha kо‘p saqlanadi.


Fiziologik jihatdan organizm tashqi muhitning yuqori temperaturasiga moda almashinishini pasaytirish yо‘li bilan, shuningdek tarkibida yogʻ kо‘paygan ter ajralishini kuchaytirish orqali ham moslashadi, bu esa terning teri yuzasida ancha teng taqsimlanishiga va bugʻlanishiga sabab bо‘ladi

Havo temperaturasining issiqlik almashinuviga ta’siri uning muhim gigiyenik ahamiyati hisoblanadi. Yuqori temperatura tanadan issiqlik ajralishini chegaralasa, past temperatura uni kuchaytiradi. Markaziy nerv tizimsi orqali nazorat qilinib turuvchi termoregulyator mexanizmlarining yetukligi tufayli odam har-xil temperatura sharoitlariga kо‘nikishi va yuksak temperaturalardan sagʻal oshgan isiqlikka ham hiyla vaqt chidashi mumkin


Quyosh yerdagi issiqlikning manbai bо‘lib xizmat qiladi. Uning isitishi avvalo, yerga yetib kelib issiqliq energiyasiga aylanuvchi yorugʻlik nurlari hisobiga bо‘ladi. Atmosfera deyarli faqat issiq nurlangan tuproqdan isiydi. Shuning uchun yer bilan tutashib turgan pastki havo qatlamining temperaturasi yuqori qatlamlar temperaturasidan issiqroq bо‘ladi. Yerdan uzoqlashishi bilan u taxminan har yuz metrda 0,5 gradus pasayadi.




3.3. Havo harakati va atmosfera bosimi

Iqlim deganda muayyan joy uchun harakterli bо‘lgan va qup yillik kuzatishlar natijasida niqlangan о‘rtacha holati tushiniladi. Ob-havo deganda esa mazkur sharoitda vaqtinchalik meteriologik sharoit tushiniladi. Bunda о‘proq havo temperaturasi namligi, harakat tezligi, atmosfera bosimi, quyosh radiatsiyasining kuchlanishi, bulutlar va yogʻingarchilik miqdori nazarda tutiladi. Lekin metereologik omillar tegishli о‘rtacha kattalik, u klimni mediko-biologik nuqtai nazardan yetarli darajada harakterlab bermaydi va unga tо‘la-tо‘kis gigiyenik baho berish uchun temperatura va boshqa kattaliklar tebranish ampletudasi va bular sodir bо‘ladigan muddatning eng kichik ahamiyatini ham bilish zarur.


Akklimatizatsiya – odam organizmining yangi iqlim sharoitiga kо‘nikish qobiliyati – akklimatizatsiya deyiladi. Akklimatizatsiya muammosi har-xil sharoitlari bilan farq qiladigan Yangi qator rayonlarning о‘zlashtirilishi tufayli aktual


ahamiyatga ega bо‘lib qoladi. Bu mamlakatning har-xil oblastlarida, chet-ellarda musobaqa о‘tkazuvchi sportsmenlar uchun ham zarur.4

Mikroiqlim – bu termin chegaralangan maxsus joy territoriyasining iqlimini harakterlaydi. Masalan: turar-joyning ba’zi bir aholi yashaydigan joylarida kurort, turistik lagerlardagi iqlim vahakazo. О‘ziga xos relyefi, yerning qatlami, kо‘kalamzorlashtirilganligi, suv havzasining mavjudligi, territoriyasining qurilish tizimsi va boshqalar tufayli qushni punktlarning mikroiqlim xususiyati har-xil bо‘lishi smumkin. Joyning mikroiqlim xususiyatlarini hisobga olish, turar-joy qurilishlari, sport inshootlari, maktab, kasalxonalar qurish uchun sanitariya taraflari jihatidan qulay joy tanlashga imkon beradi.





Download 1,25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   61




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish