Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti shahrisabz filiali

 
11-Mavzu: Buddaviylikdagi to‘rt haqiqat. (1 soat) 
 
Budda (Siddhartha Gautama) oliy haqiqatga yetishishning yorqin timsoli. Budda 
ta’limotidagi butun borlig’ va undagi hayot falsafasi nomoddiy unsurlar oqimi va 
kombinatsiyasi dharma, qayta tug’ilishlar ramzi sansara hamda uning qanday kechishiga 
sabab bo’luvchi karmadan (qismat) tarkib topgan bo’lib, bu qonuniyat quyidagi “To’rt 
asl haqiqat” majmuida namoyon bo’ladi. “TO’RT ASL HAQIQAT”: 1. SARVAM 
DUKHAM – butun borliq iztiroblardan iborat. 2. SAMUDAY SATYAM – 
iztiroblarning kelib chiqish haqiqati. Iztiroblarning manbai – ehtiros va istaklarga to’la 
hayot. 3. NIRODHAM SATYAM – iztiroblarga barham berish haqiqati. Iztiroblardan 
nirvanaga (sanskrit tilida – o’chish, so’nish degan ma’nolarni beradi) erishish orqali 
halos bo’dish mumkin. 4. MARG SATYAM – iztiroblardan qutilish yo’li haqiqati. 
Dharma — Gautama qoldirgan taʼlimot. Bu taʼlimotning eng qisqa bayoni "toʻrt oliy 
haqiqat"dan iborat: 1) azobuqubat mavjud; 2) azobuqubatning sababi (istak) mavjud; 3) 
azobuqubatning tugashi (nirvana) mavjud; 4) azobuqubatning tugashiga olib keluvchi 
sakkiz bosqichli yoʻl mavjud. Sangxa — Budda asos solgan va hozirgacha faoliyat 
koʻrsatib kelayotgan rohiblar jamoasi.
Mustaqil ish uchun topshiriqlar. 
 
1.
Buddaviylikda ruh va jon masalalariga yondashuv (Referat, klaster, krassvord, 
test, slaydlar bilan ishlash) 
2.
Buddaviylik dinining oqimlarga bo’linib ketdishi (Referat, klaster, krassvord, 
test, slaydlar bilan ishlash) 
3.
Buddaviylining asosiy oqimlarining orasidagi farq (Referat, klaster, krassvord, 
test, slaydlar bilan ishlash) 

---

258 
4.
“Mahayana” oqimi qaerlarda tarqalgan? (Referat, klaster, krassvord, test, 
slaydlar bilan ishlash) 
5.
Lamaizmning o’ziga xos xususiyatlari (Referat, klaster, krassvord, test, slaydlar 
bilan ishlash) 
6.
Buddaviylik dinining Hindistondan siqib chiqarilishi (Referat, klaster, 
krassvord, test, slaydlar bilan ishlash) 
7.
Markaziy Osiyoga buddaviylik dinining tarqalishi (Referat, klaster, krassvord, 
test, slaydlar bilan ishlash)
8.
Markaziy Osiyoda buddaviylikning qadimgi yodgorliklari (Referat, klaster, 
krassvord, test, slaydlar bilan ishlash)