Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti shahrisabz filiali

2-Mavzu:
 
Dinning ijtimoiy vazifalari (kompensatorlik, integratorlik, regulyatorlik, 
kommunikativ, legitimlovchilik) (1 soat) 
 
Dinning «funksiya» va «rol» tushunchasini farqlash lozim, ular bir biri bilan 
bog‘liq, lekin o‘xshash emas. Funksiya - bu dinning jamiyatdagi harakat usuli bo‘lsa, 
rol - bu funksiyani bajarish natijalarining jami yig‘indisidir. Dinning bir nechta 
funksiyalari mavjud: dunyoqarashni shakllantirish, kompensator, kommunikativ, 
regulyativ, 
integrallash-dezintegrallash, 
madaniyatni 
targ‘ib 
qilish 
(kulturotransliruyushaya), legitimirallashtirish-legitimiralni olib tashlash. 
Dunyoqarashni shakllantirish funksiyasi dinda inson, jamiyat, tabiatga nisbatan 
aniq bir qarashlarning turlari mavjudligi tufayli amalga oshiriladi. 
Kompensator funksiya ham odamlarning ongini qayta shakllanishini, ham 
turmushning ob’ektiv shart-sharoitlarini o‘zgartirishdagi cheklanish, qaram bo‘lish va 
ojizlikni to‘ldiradi. 
Kommunikativ funksiya muloqotni ta’minlaydi. U ham diniy, ham diniy 
bo‘lmagan faoliyat va munosabatlarda vujudga keladi, axborot almashish, o‘zaro ta’sir 
ko‘rsatish, insonni inson tomonidan idrok etish jarayonlarini o‘z ichiga oladi. 
Regulyativ funksiya ma’lum bir g‘oyalar, qadriyatlar, yo‘l-yo‘riqlar, stereotip 
qoliplar, fikrlar, an’analar, rusumlar, institutlar orqali individ, guruh va jamoalarning 
faoliyati, munosabatlari, ongi va axloqini boshqarishdan iborat. 
Integratsion-dezintegratsion funksiyasi individ, guruh va institutlarni bir tomondan 
birlashtiradi, boshqa tomondan ularni ajratadi. 
Madaniyatni targ‘ib qilish funksiyasi oldin madaniyatning ma’lum bir qatlamlari 
- yozuv, kitob bosish, san’atning umuman rivojlanishiga yordam bergan bo‘lsa, hozirda 

---

247 
ba’zi madaniy fenomenlarni rag‘batlantirib, ba’zilarini inkor etgan holda diniy madaniy 
qadriyatlarni saqlash va ko‘paytirish, ilmiy-ma’naviy merosni nasldan naslga qoldirish 
vazifalarini bajaradi. 
Legitimlashtirish-delegitimlashtirish funksiyasi ba’zi jamoat tartiblari, institutlar, 
munosabatlar, me’yorlar, namunalarni majburiyat sifatida qonuniy qilish yoki ularning 
ba’zilarini qonundan chiqarish vazifalarini amalga oshiradi.