XULOSA
Dinning yuksak rolini e‘tirof etish bilan birga, diniy dunyoqarash
tafakkurining: insonning o‗zini o‗rab olgan dunyoga, o‗zi kabi odamlarga
munosabatining yagona usuli bo‗lmaganligini ta‘kidlash bilan birga o‗zimizning
diniy – falsafiy merosimiz bo‗lgan inson o‗zligini anglashda muhim ahamiyatga
ega bo‗lgan so‗fiylikdan ham axloq-odob, tabiat va jamiyatga munosabatni,
insonni qadrlashni, qisqasi ma‘naviy poklanishni o‗rganishimiz lozim.
Haqiqatan ham prezidentimiz I.A.Karimov takidlaganlaridek, ―xar bir inson
va jamiyat inson va tabiatning uyg‗un munosabatlari to‗g‗risidagi g‗oyalar rivojiga
Movarounnahr ya‘ni Markaziy Osiyodagi so‗fiylik ta‘limotlari juda katta xissa
qo‗shganliklari sir emas‖ .
O‗tmish davri mutafakkirlari, buyuk mutasavvuf olimu shoirlarni ilmiy va
amaliy faoliyati, temuriylar davri adabiyot va ilm-fanning taraqqiyotida so‗fiylik
ijobiy rol o‗ynab, keng tan olindi. ―So‗fizm, jumladan naqshbandiylik Temur va
temuriylar davrida madaniyatning yuksalishi uchun g‗oyaviy omil bo‗lgan. Ko‗zga
ko‗ringan so‗fiylar – Charxiy, Porso, Xo‗ja Ahror, Maxdumi A‘zam va boshqalar
mamlakatning ma‘naviy xayotidagina emas, balki madaniyat ahllari manfaatlari
hamda ma‘naviyat taraqqiyotining tez-tez yoqlab chiqish bilan davlatning ichki
siyosiy hayotida ham muhim rol o‗ynaganlar‖ . So‗fiylikni ma‘naviy, diniy
tafakkurning rivojlanishidagi ahamiyati Elyor Karimov tomonidan quyidagicha
ta‘kidlanadi: birinchidan – ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy vaziyat mustahkamlandi
hamda ular faoliyati jamiyat xayotining yuqori sohasiga ko‗chdi; ikkinchidan –
so‗fiylik ajoyib uyg‗onish darakchisi sifatida namoyon bo‗lib, Markaziy Osiyo
so‗fiyligi Temuriylar sulolasi davrida, XIV - XV asrda ravnaq topdi . Bu ta‘limon
to XX asrgacha o‗lkamizda o‗z axamiyatini saqlab halq ichida keng urf bo‗lib
keldi. Faqat yurtimiz chor Rossiyasi mustamlakasiga aylangach, ayniqsa 70 yillik
kommunistik istebdod davrida barcha milliy qadryatlarimiz toptalgani singari
77
tasavvuf namoyandalari ham chetga surildi, bu ta‘limotni ilmiy jixatdan o‗rganish
qatag‗on qilindi. Natijada keng halq ommasi ushbu ta‘limotning ijobiy tasiridan
bebaxra qoldi.
Bugungi kunda tasavvuf tariqatlarini amalga joriy qilishga urinishlar
unchalik samarali natija berayotgani yo‗q.
Bizning nazarimizda bu yo‗l bugungi kun talablariga javob bermaydi.
Buning o‗rniga o‗tmish tasavvuf pirlarining ma‘naviy merosini jiddiy o‗rganish
asosida ularda olg‗a surilgan ilg‗or g‗oyalarni yoshlar ongiga singdirish, tasavvuf
ta‘limoti va suluklari ishlab chiqqan ma‘naviy tarbiya yo‗llari va ussullarini ilmiy
taxlil asosida pedagogika amaliyotiga bugangi kun talablariga muofiq ravishda
joriy qilish yaxshi natija berishi mumkin.
Shundagina biz yosh avlodning barkamol inson bo‗lib yetishuvida samarali
natijalarni qo‗lga kiritishimiz mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |