Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti pedagogika fakulteti

Dinamik sterotip- shartli va shartsiz reflekslarning turg‘un tizimiga tegishli.

Disgrafiya- yozuv jarayonining qisman о‘ziga xos buzilishi. Yozuv grammatik qoidalarni bilishiga bog‘liq bо‘lmagan turg‘un, qо‘pol va о‘ziga xos xatoliklar bilan amalag oshiriladi. Quyidagi tur disgrafilar farqlanadi: artikulyator- akustik, fonematik idrokni buzilishi bilan bog‘liq, til analizi va sintezi buzilishi asosida kelib chiqadigan, agrammatik va optik disgrafiyalar. Disgrafiya odatda og‘zaki nutq buzilishlari bilan qо‘shilib keladi( alaliya, afaziya,dizartriya, dislaliya) , shuningdek, eshitish nuqsonlarida, oligofreniyada kuzatiladi, ammo, о‘zi mustaqil ham paydo bо‘lishi mumkin.

Dislaliya- nutq apparati innervatsiyasi va eshituv saqlangan holda tovushlar talaffuzining buzilishi. Kelib chiqish sabablariga kо‘ra funksional va mexanik ( organik) dislaliya farqlanadi.

Disleksiya- О‘qish jarayonining qisman о‘ziga xos buzilishi. Disleksiyada о‘qishda kо‘pincha fonetik jihatdan bir- biriga о‘xshash tovushlarni almashtirlishi va qorishtirilishi kuzatiladi. Shuningdek, grammatik jihatdan о‘xshash harflar ham almashtiriladi, sо‘zlarning tovush- bо‘g‘in tarkibi buziladi, agrammatizm, о‘qiganlarini tushunishni buzilishi kuzatiladi. Quyidagi tur disleksiyalar farqlanadi: fonematik, semantik, agrammatik, mnestik, optik, taktil. Disleksiya asosidda asosan og‘zaki nutqning buzilishi yotib, u lug‘atining kambag‘alligida,nutqning grammatik qurilishini buzilishida, shuningdek, fonematik idrokning buzilishi va tovushlar talaffuzining buzilishida namoyon bо‘ladi.

Disfoniya- bо‘g‘izning о‘tkir va surunkali kasalliklarida ovoz buzilishi. Disfoniyada ovoz saqlanib qoladi, ammo tо‘laqonli bо‘lmaydi, ovoz sust, xirillagan, titroqli, uzulishli bо‘ladi.

Diksiya- sо‘zlarni aniq, tushunarli, ifodali talaffuz qilinishi.