Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti pedagogika fakulteti

Tayanch iboralar: Mujassam nukson, logopedik tekshiruv, mashgulot, komplekslilik tamoyili, Bolaning nutqiy imkoniyatlarini har tomonlama о‘rganish tamoyili

Rivojlanishida mujassam nuqsonga ega bо‘lgan bolalarga korreksion – pedagogik tizimida biz logopedik ishlarga aloxida о‘rin ajratamiz ,chunki mujassam nuqsonlar tuzilishida nutqiy buzilishlar muhim о‘rinni egallaydi. Bolalarda nutqiy nuqsonlar muammosini о‘rganishga kо‘pgina maxsus tadqiqotlar bag‘ishlangan bо‘lib,biz ular haqida avvalgi bо‘limlarda aytib о‘tdik. Bundan tashqari logopedlar bunday holatlar bilan amaliyotda kо‘p marta tо‘qnash kelishadi , murakkab vaziyatda qolishadi, bunda ular tо‘g‘ri va maqsadga qaratilgan korreksion ta’sir yо‘llarini mustaqil izlashlari , pedagogik jarayonni modellashtirishlari, aniq ishda integrallashgan yondashuvni amalga oshirishi kerak.

Logopedning vazifalariga quyidagilar kiradi:

• 
  rivojlanishida mujassam nuqsonga ega bо‘lgan bolalarni logopedik tekshirish metodikalarini ishlab chiqish;
  
• 
  bolaning nutqiy rivojlanish darajasi , nutqiy xususiyatlarini aniqlash maqsadida diagnostik tadbirlarni о‘tkazish ;
  
• 
  bu toifa bolalar bilan korreksion –logopedik ishlarda о‘zaro aloqa о‘rnati .
  

Tashxis qilish bosqichi muxim axamiyatga ega bо‘lib, bu vaqtda mavjud nuqsonlar, ularning mazmuni, bolalarninig individual xususiyatlari aniqlanadi. Rivojlanishida mujassam nuqsonga ega bо‘lgan bolalarni logopedik tekshirish yetarli darajada keng doiradagi muammolarga –bola anamnezini, oilaviy sharoitini, nutq apparati tuzilishini о‘rganishga ,til tizimidagi buzilishlarni aniqlashga, fonematik eshituv holatini aniqlashga va boshqalarga yо‘naltirilgan.

Bu logopedik tekshiruv о‘zining asosiga kо‘ra mavjud va sinalgan metodikalardan farq qilmaydi ( G.A. Volkova, T.B.Filechova, G.V. Chirkina ) Bu sohadagi ishlanmalarni har bir aniq xolatdagi nuqsonlarning о‘ziga xosligiga, shuningdek bolalarning yoshiga kо‘ra qо‘llashga tо‘g‘ri keladi. Masalan , kichkintoylar uchun material soddalashtiriladi; kо‘rishida nuqsoni bо‘lgan bolar uchun esa, rasmlar о‘rniga xaqiqiy predmetlar, о‘yinchoqlar yoki relyefli rasmlardan foydalaniladi; topshiriqlar uchun kо‘rsatmalarni tо‘g‘ri tuzish va tanlash muxim axamiyatga ega. Bolalar kontinigentining о‘z tavsifiga kо‘ra xaddan tashqari polimorfligini hisobga olib logopedik tekshiruvda diagnostik metodikalar tuzishda tayanish lozim bо‘lgan quyidagi tamoillarni tavsiya etish mumkin: