Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti pedagogika fakulteti

Autogen mashqlar-davolashning psixoterapevtik metodi bо‘lib, bemorlar muskullarini bо‘shashtirish, о‘z- о‘ziga ishontirishga о‘rgatish, diqqatni turg‘unligini va tasavvur kuchini , ixtiyorsiz aqliy faollikni subyekt faoliyatini ahamiyatini, samaradorligini oshirish maqsadida rivojlantirishdir. Ikki xil autogen mashqlar farqlanadi:

1) relaksatsiya, tanani og‘irligini , sovuqni sezishga о‘rgatish bо‘lib, bu vegetativ faoliyatlarni boshqarishdan dalolat beradi;

2) turli darajadagi gipnoz holatlarini yaratish.

Afaziya- bosh miya tramvmalari natijasida ( qon- tomir kasalliklari, insult, miyaning shamollash bilan bog‘liq kasalliklari- ensefalit, abssesslarda) nutq о‘choqlarini jarohatlanishi natijasida nutqni tо‘liq yoki qisman yо‘qolishi. Afaziya о‘zida nutq faoliyatining turli xil tizimli buzilishlarini aks ettiradi, u nutqning fonematik , morfologik,semantik tuzilishini buzilishida shuningdek, nutq apparati harakatlarining saqlangan holda nutqni tushuninshning buzilishi kо‘rinishlarida namoyon bо‘ladi. Quyidagi afaziya turlari farqlanadi:

1) Afferent afaziya- sо‘zlarni talaffuzining buzilishi, bir tovushni boshqasi bilan almashtirilishi, mustaqil yozish va diktovka asosida yozishning buzilishi;

2) Efferent motor afaziya- nutq aktlarining kinetik buzilishi, nutqiy stereotiplarning turg‘unligi sababli bir sо‘zdan ikkinchisiga о‘tishdagi qiyinchiliklar;

3) sensor afaziya- eshitiuv о‘tkirligi saqlangan holda idrok etilayotgan barcha tovushlarning buzilishi; og‘zaki nutqni tushunnishdagi qiyinchiliklar, diktovka asosida yozishda nutq toushlarini akustik tahliliga muhtoj bо‘ladilar, kо‘chirib yozish, о‘qishda esa bunga muhtojlik sezishmaydilar;

4) akustik- mexanik afaziya- nutq eshitiuv xotirasining atrofdagilar nutqini tushunishdagi qiyinchiliklar kо‘rinishida buzilishi,predmetlar nomi va ularning tasvirini, sо‘zlar ka kichik iboralarni esdan chiqarilishi;

5) semantik afaziya- alohida mantiqiy grammatik qurilmalarni buzilishi( dadamning ukasi, dadamning ukasining akasi, yozdan oldin bahor keladi kabi), sanoqningbuzilishi, fazoviy tafakkurning buzilishi qо‘shilib keladi;

6) dinamik afaziya- nutqiy ifodani ketma- ketligini buzilishi nutqni rejalashtirishni buzilishi kо‘rinishida namoyon bо‘lib, bog‘langan og‘zaki nutqni buzilishida va yozma nutqda faoliyatlarni bildiruvchi sо‘zlarni faollashtrishdagi qiyinchiliklar kо‘rinishida namoyon bо‘ladi.