Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti geografiya kafedrasi

Avlodiy marketing. Marketingchilar xar bir avlod uchun aloxida maxsulot va marketing dasturlarini yaratishlari kerakmi? Ba’zi mutaxassislar marketingchilarni bir avlodni xisobdan chikarib tashlab boshka avlodga samarali muljallangan maxsulot eki xabarni yaratganda xusher bulishlarini ogoxlantirishmokda. Boshkalari xar bir avlod un yilliklarni va kup ijtimoiy-iktisodiy darajalarni kamrab olishlarini ta’kidlashmokda. Masalan, marketingchilar baby boomerlarni uchta kichik guruxga ajratishadi – etakchi-zamonaviy baby boomerlar, uzak baby boomerlar va oxir- chekka baby boomerlar – xar biri uzining e’tikodi va xulki bilan. SHunga uxshash, ular Millenniallarni usmirlar va esh kattalarga ajratishadi.
SHunday kilib, marketingchilar xar bir gurux ichida yanada anikrok esh-maxsus segmentlarni yaratishlari lozim. YAna xam muximrogi shuki, insonlarni tugilgan kuni buyicha ta’riflash ularni xaet tarzi, xaet boskichi va ular sotib olaetgan maxsulotlarda umumiy kadriyatlarni izlashi buyicha segmentlashdan kamrok samara beradi. Bozorlarni segmentlashni boshka usullarini 7 Bobda muxokama kilamiz.
Uzgaruvchi amerika oilasi¹²
An’anaviy oila er, xotin va bolalardan (ba’zan buva va buvilardan) tashkil topgan. Xamon, kachondir amerikacha ideal ikki farzandli, ikki avtomobilli shaxar atrofidagi oilalar uz jilosini yukotib bormokda.
Bugungi kundagi Amerika Kushma SHtatlarida farzandli er-xotinlar 118 million oilalarning 20% ni tashkil kilib, bu kursatkich 1970 yilgidan ikki barobar kam. Turmush kurgan farzandsiz juftliklar - 29% ni va yagona ota-onalar 17% ni tashkil kilishadi. Tulik 34 % oila bulmagan xonadonlar – elgiz yashovchilar eki voyaga etgan xar xil eki bir jinsli juftlik bulib yashovchilar⁵. Kuprok kishilar ajrashmokda eki ajralmokda, turmush kurmaslikni eki kechrok turmush kurishni tanlashmokda eki bulmasa farzand kurish ishtiekida bulmay turmush kurishmokda. Marketingchilar tobora kuprok noan’anaviy oilalarni aloxida talablarini e’tiborga olishlari kerak chunki ularning soni an’anaviy oilalarga karaganda tobora tez usib bormokda. Xar bir gurux uziga xos extiejlarga va sotib olish odatlariga ega.
Ishlaydigan aellar soni xam nixoyatda oshdi, AKSH ning ish kuchining 1950 yillar oxiridagi 40% dan past kursatkichdan usdi va bugungi kunda 59% ni tashkil kilmokda. Turmush kurgan farzandli oilalar orasida 65% i ikki daromad manbali oilalar; fakat er ishlaydiganlari 28%. Bu orada, kuprok erkaklar uyda farzandlari bilan kolib uy yumushlari bilan band bulishmokda ularning aellari ishga borgan paytda. AQSHda Farzandli oilalarning 4%da otalar doimo uyda bulishadi¹⁶.
Ishchi kuchidagi kuplab aellar tufayli bolalarga kundizgi payt karash biznesi vujudga keldi va kareraga muljallangan aellar kiyimi, yarimfabrikatlar, moliyaviy xizmatlar va vakt tejovchi xizmatlar iste’moli oshdi. Royal Carribean vakti kam ishlaydigan onalarga muljallangan byudjet tejamli rejalashtirilishi kulay va oilani xayratdv koldiradigan ta’til taklif kilmokda. Royal Carribean xisobiga kura, ta’tillar birgalikdagi karor bulsada, saexatlarning 80% aellar – ishlash eki ishlamasligiga karamasdan vakti etishmaydigan onalar - tomonidan rejalashtiriladi va bron kilinadi.
«Oilangiz bizning kemamizga chikkanida siz uzingizni kaxramonday sezishingizga ishonch xosil kilmokchimiz, bu ular uchun juda katta tajriba buladi», deydi Royal Carribean katta marketingchisi, «va siz, xammasini rejalashtirgan va tashkillashtirgan onajon, ta’tildan zavk olasiz⁶».