|
Masalalarni jadval tuzib yechish
Tezlik, vaqt va masofani hisoblashga doir masalalarni yehishda ular orasidagi bog`lanishlardan foydalaniladi:
Masofa = vaqt ∙ tezlik, S = v∙t
Vaqt = masofa : tezlik, t = S:v
Tezlik = masofa : vaqt, v = S:t
Hisoblashlarni bajarib jadvalni to`ldiring ( zarur hollarda soatni minutlarda ifodalang):
Masofa
|
380 km
|
Tezlik (km/soat)
|
20
|
30
|
40
|
50
|
60
|
72
|
80
|
90
|
Vaqt (soat)
|
198
|
|
|
|
|
|
|
|
Hisoblashlarni bajarib, jadvalni to`ldiring (zarur hollarda kilometrni metrelarga aylantiring):
Masofa
|
520 km
|
Vaqt
|
5
|
6
|
8
|
10
|
12
|
15
|
18
|
20
|
Tezlik (km/soat)
|
104
|
|
|
52
|
|
|
|
|
Hisoblashlarni bajarib, jadvalni to`ldiring:
Vaqt
|
1soat
|
2 Soat
|
2 Soat
|
2 soat
|
3 soat
|
4 soat
|
5 soat
|
7 soat
|
Tezlik (km/soat)
|
140
|
80
|
60
|
46
|
48
|
39
|
24
|
20
|
Mas.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tezlik kamayishi bilan ma’lum masofani (140 kmni) bosib o`tish uchun ketadigan vaqtning ortishiga, ammo ularning ko`paytmasi o`sha (140 km) masofaga teng bo`lishiga e’tibor bering.
Xulosa.
Maktab matematika kursida xulosalar uchta turi, yani induktiv, deduktiv va analogik xulosalar o`rganilgan.
Ta’rif. Ayrim yoki xususiy ma’lumotlarga tayanib umumiy xulosa chiqarish induksiya deyiladi.
Induksiya uch xil bo`ladi: chala induksiya, to`la induksiya va matematik induksiya.
Umumiy ma’lumotlarga tayanib ayrim yoki xususiy xulosa chiqarish deduksiya deyiladi.
Xulosa chiqarish metodlaridan yana biri bu analogiyadir.
O`xshashlikka asoslanib xulosa chiqarish analogiya deyiladi.
Bolalarning masalalarni yecha bilishi boshlang`ich ta’lim matematikasi oldiga qo`yilgan vazifalarni bajarish uchun zarur shartdir. Masalalar yechishni o`rganish jarayonida boshlang`ich sinf o`quvchilari har tomonlama kamol topadilar, bilim oladilar va tarbiyalanadilar.
Bitiruv ishining xulosasi sifatida masalalar ustida ishlashning quyidagi usullaridan foydalanish maqsadga muvofiq ekanligini bo`lajak ham kasblarimga ham tafsiya qilaman.
1. Yechilgan masala ustida ishlash. Ko`p o`quvchilar yechish rejasini masala yechilib bo`lingandan keyin takroriy tahlildan so`ng tushunib oladilar. Takroriy tahlil vaqt talab qiladi, lekin u o`zini oqlaydi.
2. Masalani turli usullar bilan ishlash. Vaqt yetishmasligi tufayli masalalarni turli usullar bilan yechishga kam e’tibor beriladi. Lekin buni bilish matematik rivojlanish darajasining ancha yuqori ekanligidan dalolat beradi! Bundan tashqari, yechishning boshqa usulini topishga o`rgangan bo`lish ham katta rol o`ynaydi.
3. Masala analizini to`g`ri tashkil etish – berilganlardan savol yoki teskarisi.
4. Masala syujetini tasavvur etish. O`qituvchi muhim detallarga e’tibor beradi. Hayolan situatsiyasiga qatnashish, uni rasm, diagramma, jadval yordamida modellashtirish.
5. O`quvchilarning mustaqil masala tuzishi. Masala tuzing:
,,...ga ko`p (kam)”, ,,...marta ortiq (ko`p)” kabi so`zlarni ishlatib;
– 1,2,3amalli masalalar;
– berilgan rejaga yoki tajribaga ko`ra;
– berilgan ifodaga ko`ra va hokazo.
6. Berilganlari keragidan ko`p yoki kam bo`lgan masalalar yechish;
7. Masalalarning savolini o`zgartirish;
8. Masala berilganlariga ko`ra turli ifodalar tuzish va ular nimani anglatishini tushuna bilish. Masala javobini ular orasidan tanlash;
9.Yechilgan masalani tushuntirish.
10.Masalalarni va ularning yechilishini taqqoslash usulidan foydalanish;
11.To`g`ri va noto`g`ri yechimni doskaga yozish;
12. Masala shartini boshqa amallar bilan yechiladigan qilib o`zgartirish;
13.Tugallanmagan yechimni tugatish;
14.Masala yechilishida qaysi savol ortiqcha;
15.Berilganlarini o`zgartirib yangi masala tuzish ;
16.Teskari masalalar yechish.
Foydalanilgan adabiyotlar.
1. Bikbayeva N.U, Yangaboyeva YE, Girfanova K.M To`rtinchi sinflarda matematika darsligi Toshkent ,,O`qituvchi’’, 2013-yil. 208 bet.
2. Burhonov S, Xudoyorov O`, Norqulova Q.Uchinchi sinf matematika darsligi. Toshkent ,, Sharq’’, 2014-yil. 208 bet.
3. Bekboyeva N.U , Yangiboyeva E.Ya .Ikkinchi sinf matematika darsligi.-T. O`qituvchi’’, 20015-yil 208 bet.
4.Jumayev M.E. Bolalarda matematik tushunchalarni rivojlantirish nazariyasi. Toshkent ,,Ilm-ziyo’’, 2005-yil. 208 bet.
5. Jumayev M.E. Boshlang`ich matematika nazariyasi. Toshkent ,,Arnaprin’’ 2005-yil. 208 bet.
6. Jumayev M.E va boshqalar. Boshlang`ich sinflarda matematikadan fakultativ mashg`ulotlarni tashkil etish. Toshkent ,,T.D.P.U’’, 20016-yil. 208 bet.
7. Tadjiyeva Z.G`. Boshlang`ich sinf matematika darslarida tarixiy materiallardan foydalanish. Toshkent ,,Uzkamsentir’’, 2013-yil. 90 bet.
8. Munavvarov A. Pedagogika. Toshkent ,,O`qituvchi’’, 2006-yil. 385 bet
9. Levenberg L. Sh, Ahmadjonov I.G‘, Nurmatov A.N boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitsh metodikasi.Toshkent o‘qituvchi 1985yil 500 bet.
10.Yo`ldoshev J.G`. Yangi pedagogik texnalogiya yo`nalishlari, muommolari, yechimlari. II xalq ta’limi, 2009-yil.
11. Ziyonet.uz
12. Arxiv.uz
13. www.edu.uz
Do'stlaringiz bilan baham: | 
