Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti arxeologiyadan izohli lug

Baqtriya xatlari – Afg‘onistondan XXI asrning boshlarida mil. avv. 353-324-yillarga oid 30tasi teriga va 18tasi yog‘ochga qora siyoh bilan yozilgan xatlar topilgan. Xatlar to‘rt guruhga ajratilgan. Bir guruh xatlarda yuqori mansabga ega bo‘lgan Axvamazda o‘zidan past mansabda bo‘lgan Bagavant ismli shaxsga o‘zining Artadatan cho‘lidagi qo‘rg‘onidagi eski binoning tomini ta’mirlashni topshirgan. Tegirmoniga don, kunjut va karvoniga uksus yetkazib berishi lozimligini yozgan. Shuningdek, xatlarning birida Nixshapayya shahrining devori va xandag‘ida olib borilayotgan qurilish ishlarida qatnashish vazifalari yozilgan.
Xatlar Sh.Sheked, G.A.Koshelenko va E.V.Rtveladzelar tomonidan o‘rganilgan. Ularning fikricha, Axvamazda viloyat, ya’ni dehqonchilik vohasi hokimi, Bagavant esa yanada kichikroq hudud boshqaruvchisi bo‘lgan bo‘lishi mumkin deb hisoblaydilar. Bu xatlarda keltirilgan geografik hududlar lokalizatsiyasi hali tahlil qilinmagan.
Ahamoniylar davlat boshqaruvida hududlarni nazorat qilish uchun yana bir lavozim – “quloq va ko‘z”, ya’ni podsho va hokimlarning ayg‘oqchilari bo‘lgan. Mazkur xatlarda satrapning “quloq va ko‘zi” Vayya–Atra ismli shaxs bo‘lganligi yozib qoldirilgan.
Brazman – hosildorlik ma’budasiga atab qurilgan ibodatxona.