Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universitet

Xavfli o’smaning tabiati nima bilan belgilanadi? Eng avvalo o‘smaning alohida 

o‘sishi  bilan  bu  narsa  belgilanadi,  ya‘niuorganizm  tomonidan  nazorat 

qilinmaydi.Alohida    o‘sma  cheksiz  o‘sishi  bilan  namoyon  bo‘ladi.  O‘simta  o‘zi 

taalluqli  bo‘lgan  to‘qimaning  hajmini  sezmaydi.  Chunki  uning  massasi  hech  narsa 

bilan  belgilanmagan  .  O‘sma  hujayralari  ko‘payib      ketishi  va  to‘qimalarichida 

ko‘chib  yurishi  mumkin  .  Hatto  o‘smani  sog‘lom  organizmga  ko‘chirib 

o‘tkazganda  ham  u  o‘sishdan  to‘xtatmaydi.  Bu  narsalar  hayvonlarda  ko‘p  marta 

tajriba  qilib  ko‘rilgan. 

 

O‘smalar  atrofda  o‘rab  turgan  to‘qimalar  ta‘siriga  ham  tushmay  muntazam 

o‘sishda davom etaveradi . O‘smani o‘rab turgan to‘qimalar  o‘z hududidan chiqib 

ketgan boshqa to‘qimalarninggina  o‘sishini to‘xtatib qo‘yadi. 

Xullas  ,  metastazlar  o‘smalarni  xavfli  kasallikka  aylantiradi.Xavfli  o‘smalarning 

xavfli  kasallikka  aylantiradi.  Xavflio‘smalarningkeyingi  alomatlaridan  biriuning 

hujayralarining 

mutlaqoo‘smasligidir.Normal 

holatdagi 

hujayralar 

o‘lishga 

mahkum  ularning  yashash  tamoyili  apoptozdir.  Bu  apoptozlar  vaqt  o‘tishi  va 

bo‘linishlardan  keyin  o‘ladilar  .O‘sma  hujayralari  organizmda  ham  ,  undan 

ashqarida ham o‘lishni  bilmaydi  va ko‘paygandan ko‘payaveradi. 

---

17 

 

Xavfli  o‘smalarning  muhim  va  doimiy  alomatlari  bir  hujayraning  ichida 

ko‘payishidir  .  Binobarin  ,  xavfli  o‘sma  hujayraning  bitta  genetic  o‘zgarishidan 

hosil bo‘ladi.  

Albatta,  bunda  ikkilamchi  o‘smalar  ham  paydo  bo‘lib  ,  organizmdagi  to‘qimalarni 

yeb  boradi.  Dastlab  esa  ,  o‘sma  xavfli  o‘smaga  aylangan  ,  bitta  hujayradan 

shakllangan  hujayradir.O‘sma  tinimsiz  o‘sib  boradigan  va  rivojlanadigan  xavfdir 

.Turli  xil  klonlarning  tarqalishinatijasida  to‘plangan  mutatsiyalar  o‘smalarning 

progressivlashishi    va  alohida  ko‘ayishi  ,  shuningdek,  tez  rivojlanishini  ta‘minlaydi 

.Bu  progressivlashadigan  hujayralar  organizmdagi  boshqa  to‘qima  va  hujayralarni 

siqib  qo‘yadi    va  o‘smalarboshqa  a‘zolarga  ham  o‘tib  boraveradi.Natijada  esa, 

dastlabki to‘qimalar  yo‘q bo‘lib boradi. 

Lekin 

o‘sma 

hosil 

bo‘lishining 

dastlabki 

alomatlari 

hech 

qachon 

yo‘qolmaydi.O‘sma  izlari  o‘zi  paydo  bo‘lganto‘qimalarda  qolaveradi.  Va  bu 

o‘smaning  qachon  ba  qayerdan  kelib  chiqqanligini  aniqlashda  muhim  ahamiyatga 

ega . 

O‘smalarning  xavfli  jihatlarini  aniqlaydigan  biologic xususiyatlar  mana shulardir. 

Ularning  zamirida  nimalar  yotadi? 

O‘sma  hujayralarining  biologiyasini  ularning  kelib  chiqish  sabablaridan 

boshlaymiz.