Низомий номидаги

Низомий номидаги
Тошкент давлат педагогика университети
Педагогика ва психология факультети
Амалий психология кафедраси

302-ПП гуруҳи талабаси .Гулямова Хилоланинг

“.ижтимоий психлогия”

фанидан ОРАЛИҚ НАЗОРАТ ИШИ

Саволлар:

1. «Yutish—yutqizish» Illyuziyasi
2. Madaniy va aksiologik konfliktlar
3. Konflikt tushunchasining mohiyati

Топширди: 20.02.2022

1-саволга жавоб.
Illyuziya (lot. illusio — yanglish tasavvur, yanglishish) — 1) voqelikni notoʻgʻri, yanglish idrok etish. Ikki xil I. farq qilinadi: a) sezgi va idrokning muayyan qonunlari tufayli roʻy beradigan I. lar. Koʻpincha, narsa va hodisalarni yaxlit idrok qilish kishida yanglish tasavvur hosil etadi. Mas, ogʻirligi aynan teng , ammo kat-taligi har xil boʻlgan ikki buyumni ketma-ket koʻtarib koʻrilsa, kattasi yengilroq, kichigi ogʻirrokdek tuyuladi. Buning sababi shundaki, kishi hajmi kattaroq buyumning xajmi kichikroq buyumdan ogʻir ekanligini oʻz tajribasida doimo sinab kelgan, bi-nobarin, hajmi har xil buyumlarni koʻz bilan idrok qilganda beixtiyor shu tajribasiga tayanib, kattaroq buyumlarni ushlaganida koʻproq zoʻr beradi, kichikroq buyumni qoʻliga olganda uncha zoʻr bermaydi.
I. kup hollarda koʻzning chalgʻishi bilan bogʻliq. Bu xil I. lar optik I. deyiladi. Optik I. muayyan sharoitda turli kesmalar uzunligi, burchaklar kattaligi, narsalar oʻrtasidagi masofalar va sh.k. oʻzaro taqqoslanganda ku-zatiladi. Bu xil I. lar turmushda kup uchraydi. Shuningdek, eshitish I. si (birovning nutqidagi ayrim suzlar boshqacha bir maʼnoda aytilgan soʻzdek eshitiladi), harakat I. si (poyezd juda ham tez yurganda vagondagi kishiga goʻyo u harakat qilmayotgandek tuyuladi) va b.; b) insondagi psixofiziologik, koʻpincha hayajonlanish, charchash, qoʻrqish holatlarida roʻy beradigan subʼyektiv I. lar. Mac, oʻrmondagi toʻnka qoʻrqoq odamning koʻziga biron-ta yirtqich qayvonga oʻxshab koʻrinadi. Sogʻlom odamlarda I. oʻtkinchi holat; ayrim psixik kasalliklar (makrop-siya, metamorfopsiya, giperpatiya va h.k.) natijasida paydo boʻladigan I. ancha turgʻun. I. ni yoʻq narsalar bordek boʻlib tuyuladigan holat — gallyusinatsiyav&ya farq qilish kerak.
I. xususiyatlarini bilish ulardan toʻgʻri foydalanish imkoniyatini beradi. Mac, toʻla kishilar uzunasiga yoʻl-yoʻl kiyim kiyishga harakat qiladilar. Chunki bu xil kiyimlarda kishi I. tufayli nisbatan ixcham boʻlib koʻrinadi. Optik I. dan tasviriy sanʼatda, meʼmorchilik va harbiy maskirovkada, bosmaxona shriftlarini tayyorlashda keng foydalaniladi; 2) xom xayol; puch, amalga oshirib boʻlmaydigan reja. Mirkomil Mirboboyev.
Biz tabiatga hurmat ko'rsatishimiz kerak - u deyarli hamma narsani oldindan bilgan. Masalan, ba'zi o'simtalar erkak tanasi ayollarda konkavlik mos keladi. Agar ulardagi boshqa hamma narsa ham kutganlarga javob bersa, ular umuman narxga ega bo'lmaydi. Sizning tabiatingiz zudlik bilan shafqatsiz jinsiy aloqa qilishni talab qilganda, "Yo'q ... hozir emas" kabi so'zlarni eshitish ayniqsa haqoratli bo'lishi mumkin. Lekin nega? Albatta, hech kim bahslashmaydi: ayol har doim ham siz xohlagan narsani xohlamaydi. Bu, masalan, shishiruvchidan ajralib turadi rezina qo'g'irchoq sizni hech qachon o'ylamaydigan, lekin hech qachon hech narsani xohlamaydigan jinsiy aloqa do'konidan. Sizniki tirik bo'lishi mumkin haqiqiy qiz do'sti bugun sizga bog'liq emas - uning chap oyog'i yotishdan oldin Paulo Koeloni o'qimoqchi edi. Va sochlaringizni burishtirmang. Ammo uning chap oyog'idan tashqari boshqa manfaatdor organlari bormi? Sizning vazifangiz ularning chaqirig'iga quloq solishdir. Bundan tashqari, u miyaning eshitish markazlaridan boshlab, xuddi shu chap oyoqning uchinchi va to'rtinchi barmoqlari orasidagi yashirin erogen zonagacha bo'lgan kamida o'ndan ortiq bunday organlarga ega. Shunday qilib, agar to'g'ri ishlov berilsa, u hatto o'g'irlab ketilgan samolyotda yoki cho'kayotgan kemada ham jinsiy aloqa qilishni xohlaydi. Ammo biz oddiyroq vaziyatlardan boshlaymiz. "Hozir emas. Biz bir-birimizni deyarli tanimaymiz." Tasodifiy tanishuvdan so'ng, hamma narsa jadvalga muvofiq o'tdi, ammo hozir siz uning kvartirasidasiz. Lekin bu erda sizga qandaydir shaklsiz peluş begemot tana go'shti bilan oshxona divanida tunni o'tkazish taklif etiladi. Boshimni yo'qotib, "Agar biz bir-birimizni deyarli tanimagan bo'lsak-chi, bir vaqtning o'zida uchrashgan bo'lardik!"

2-саволга жавоб

Ta'lim jarayoni, eng avvalo, insoniy munosabatlardir. O'qituvchi har daqiqada yaratadigan psixologik, hissiy muhit shaxs va bolaning va o'qituvchining o'zi rivojlanishiga hissa qo'shishi yoki bo'lmasligi mumkin. Shu munosabat bilan pedagogik konflikt hodisasiga qisqacha to`xtalib o`tish zarur.
Doimiy va vaqtinchalik insoniy aloqalar tizimida konfliktli vaziyatlarning mavjudligi tabiiy hodisadir. Falsafiy nuqtai nazardan qaralsa, konfliktlar shaxs, guruhlar, jamoalar taraqqiyotining dastlabki shartlaridir. Maktab yoki universitet voqeligining pedagogik jarayoni ziddiyatsiz bo'lishiga ishonish g'ayritabiiydir. Ba'zida qasddan ziddiyatli vaziyatlarni yaratish kerak bo'ladi, ularning maqsadi jamoa yoki shaxsning rivojlanishiga to'sqinlik qiladigan an'analarni rad etishdir. Bunday dialektik qarama-qarshiliklar rivojlanishning zaruriy shartidir.
Biroq, o'qituvchilar yoki ta'lim muassasalari rahbarlarining layoqatsiz qarorlarining aksariyati tufayli tasodifiy qarama-qarshiliklar mavjud. Bunday qarama-qarshiliklar, qoida tariqasida, pedagogik jarayonning barcha ishtirokchilarining normal ishlashi va farovonligi uchun salbiy oqibatlarga olib keladi.
V.I.Juravlev, A.G.Dubrovskiy, O.N.Lukashonok, V.V.Rybakova, V.N.Chernyshov, N.E.Shchurkova va boshqalarning tadqiqotlari pedagogik konflikt haqiqiy pedagogik voqelikning hodisasi, qarama-qarshilik fakti, o‘qituvchi, o‘quvchilar va boshqalar o‘rtasida to‘siq o‘rnatilishini tasdiqlaydi. ta'lim jarayonining sub'ektlari.
Pedagogik konflikt jarayon sifatida har qanday ijtimoiy mojaro bilan bir xil sxema bo'yicha rivojlanadi va o'xshash muhim xususiyatlarga ega: u polisemantikdir va aloqa jarayoniga keskinlik beradi. Mojaroning salbiy nuqtai nazari, umuman olganda, odamlarni va ayniqsa, o'qituvchilarni qiyin vaziyatlardan xalos bo'lishga va bolalarni himoya qilishga, "mojarolarsiz" hayotga intilishga majbur qiladi.
Amaliyot shuni ko'rsatadiki, issiqxona sharoitlari, bolani tashvishlardan himoya qilish, qadriyatlarni tasdiqlashdagi qiyinchiliklarni engish shaxsiy yaxshilanishni ta'minlamaydi. Bola tabiatan faol bo'lishga moyil. Uni kelajakka tayyorlash haqiqiy tashvishlar va harakatlar sohasiga ajralmas qo'shilishni talab qiladi. mavjud hayot... Va bu, siz bilganingizdek, qarama-qarshiliklarga to'la. Qarama-qarshilik haqiqiy hayot ob'ektiv hodisa, murakkab tizimlar o'rtasidagi o'zaro ta'sir usuli, hayotning rivojlanish mexanizmi. Har qanday ijtimoiy ziddiyat subyektivdir. Bu umumiy masala bo'yicha shaxsiy nuqtai nazarni, pozitsiyasini himoya qilish uchun maxsus shaxslararo munosabatlarga kiradigan odamlarni o'z ichiga oladi. Inson janjal qilish, o'z "men" ni ongli ravishda himoya qilish huquqiga ega. Bunday huquq bolaga beriladi. Yana bir narsa - xulq-atvor qanday, mojaroda yomonlik, xayrixohlik, betaraflik darajasi qanday? Shaxsning konfliktga munosabati uning rivojlanishi, hal qilinishi va unda ishtirok etuvchi sub'ektlarning shaxsini shakllantirish oqibatlarini tavsiflaydi.
Biroq, pedagogik konflikt alohida bo'lib, u kattalar va bola o'rtasidagi rasmiy munosabatlar tizimida yuzaga keladi. O. N. Lukashonok va N. E. Shchurkovaning fikricha, dastlab pedagogik konfliktda sub'ektlarning tengsizligi (rivojlanish darajasi, hayotiy tajriba, yaxshi nasl-nasab, ta'lim va boshqalar) mavjud. Birgalikdagi faoliyat jarayonida o'qituvchi va bolaning to'qnashuvi turli manfaatlarga bog'liq. Bola (o'z-o'zini anglashning zaif rivojlanishi tufayli) o'qituvchining unga taklif qilgan narsasi uning kelajagi uchun zarurligini tushunmaydi. U hozir yashaydi va bolaning bu situatsion qiziqishi kattalar tomonidan olib boriladigan uning rivojlanishi qiziqishi bilan to'qnashadi. Mualliflarning pedagogik konflikt – sub’ektlar to‘qnashuvi emas, balki manfaatlar to‘qnashuvi degan xulosalariga qo‘shilmay bo‘lmaydi. Biroq, shu bilan birga, u sub'ektlarning to'qnashuvi sifatida ko'rib chiqilishi va bolaning xatti-harakati barcha jiddiylik bilan talqin qilinishi kerak.
Pedagogik konflikt - bu yordam uchun signal, shaxsning rivojlanishidagi muammolar haqida, bu o'qituvchi e'tibordan chetda qololmaydigan muammodir. Bu uning boshqa har qanday mojarodan asosiy farqidir. Agar pedagogik konfliktning bu mohiyati o‘qituvchiga tushunarli bo‘lsa, uning harakatlarida konfliktni hal qilishda qadr-qimmatini kamsituvchi, bolaning irodasi va ongini bostiruvchi usul va usullar, uning “yirtqich irodasi”ni qo‘zg‘atuvchi pedagogik hiylalar yo‘q. . O'qituvchining asosiy vazifasi - pedagogik konfliktning rivojlanayotgan salohiyatidan malakali foydalanish va uni bolaning muhim kuchlarini rivojlantirishning kuchli omiliga aylantirishdir.
Har qanday ziddiyat ma'lum sabablar, muayyan holatlar tufayli namoyon bo'ladi. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, o'qituvchi faqat "bolani o'z joyiga qo'yish" maqsadi bilan qarama-qarshilikka munosabat bildirganida "o'lik" vaziyatlar yuzaga keladi. Bu istak an'anaviy vositalar arsenalini tanlash va ishlatishga undaydi: nafis masxara, istehzoli haqoratdan tortib hujumga qadar. O'qituvchi o'zining kasbiy mahoratining etishmasligini strategik vazifa bilan oqlaydi - bolaning rivojlanishida yordam berish. Biroq, natijada munosabatlarning yomonlashishi, pedagogik ta'sirlarga qarshilik, yordam berishdan qat'iyan voz kechish, o'qituvchining obro'-e'tiborining pasayishi kuzatiladi.
Har qanday konfliktning o'ziga xos xususiyati uning ko'pligidir. Mojarolar boshqa substantiv asosga ega, ya'ni. qiziqish ob'ekti va to'qnashuv ob'ekti. Ammo u har doim qarama-qarshi tomonlar uchun shaxsan muhim bo'lgan, ruhga ta'sir qiladigan, sizni ishlashga majbur qiladigan ob'ekt atrofida aylanadi. ichki dunyo haqiqatni izlashda shaxsiyat, to'g'ri qaror. Shaxsning ichki dunyosi befarq ekan umumiy mavzu hech qanday tortishuv, ziddiyat yo'q, faqat umumiy masala bo'yicha turli nuqtai nazarlar mavjud.
Qiziqish predmetiga ko‘ra konfliktlar guruhlararo, shaxslararo va shaxslararo ziddiyatlarga bo‘linadi. To'qnashuv ob'ektiga ko'ra, ular kundalik, ma'muriy, kasbiy, mafkuraviy, psixologik, ambitsiyaviy, axloqiy sifatida tavsiflanishi mumkin.
Uchun ta'lim faoliyati bunday tasnif ham xarakterlidir, garchi amalda turli asoslardan tashkil topgan aralash turdagi konfliktlar tez-tez uchrab turadi. O'qituvchi buni mojaroni malakali hal qilish, zarur strategiya va xatti-harakatlar taktikasini tanlash uchun bilishi muhimdir. ziddiyatli vaziyat... Bir nechta asoslar mavjud bo'lsa yoki ular yo'q bo'lsa, odatda, bir lahzalik reaktsiyadan voz kechish, "taym-aut" olish va sodir bo'lgan voqea mazmunining mohiyatiga e'tibor qaratish oqilona. Mojarolarning rivojlanish sxemasi hammaga ma'lum.
Birinchi qadam - bu o'zaro ta'sir ishtirokchilari orasida deyarli sezilarli norozilik yoki norozilikni keltirib chiqaradigan pretsedent, o'ziga xos vaziyat. Tanglik sezilmay qolishi mumkin, shuning uchun konfliktning predmeti uning ishtirokchilaridan biri uchun ahamiyatsiz bo'lsa yoki umuman norozilikka sabab bo'lgan holatlar o'zgarsa, u ichki tekislikka o'tadi. Tadqiqotchilar buni da'vo qilmoqdalar ichki ziddiyat yo'qolmaydi. U ishlarni "ko'paytiradi", bu bilan...
keskinlikni kuchaytiruvchi ta'sirlar va ma'lum bir nuqtada ichki ziddiyat hodisaga aylanadi. Bu ikkinchi qadam.
Voqea - bu konfliktning aniq, aniq tasviri. Bunga e'tibor bermaslikning iloji yo'q. Ushbu bosqichda konflikt ishtirokchilari aniqlangan qarama-qarshiliklarni ko'radilar va ularni hal qilish yo'llarini qidira boshlaydilar.
Pretsedentdan farqli o'laroq, hodisa tez rivojlanmoqda, hozirgi vaziyatda tub o'zgarishlarni talab qiladi. Ushbu bosqichda nizolashayotgan tomonlar o'z niyatlaridan voz kechmaydilar. Kurash ongsiz darajada davom etadi, bu keskinlikni oshiradi va munosabatlarni buzadi. Odatda hodisaning turli shakllari ajratiladi:
norozilik sezilmasligi mumkin bo'lgan nozik qarama-qarshilikdir. O'z vaqtida aniqlanmagan, yo'qolib ketmaydi, balki to'planib, kelishmovchilikning yanada qizg'in shakliga aylanadi. O'zaro tushunish hali ham saqlanib qolgan;
kelishmovchilik: har bir tomon o'z pozitsiyasini himoya qiladi, shu bilan keskinlikni kuchaytiradi, boshqasining harakatiga to'sqinlik qiladigan harakatlarni izlashga e'tibor beradi, ammo o'zaro tushunish hali ham saqlanib qoladi;
qarama-qarshilik: har bir tomonning aniq maqsadi bor va nizolashayotgan tomonlarning har biri o'z natijasiga intiladi. Ortib borayotgan hissiy intensivlik ishtirokchilarning o'zaro tushunishini buzadi. Agar ishtirokchilarning hech biri yuzaga kelgan qarama-qarshilikni hal qilish yo'lini topishga harakat qilmasa, unda sub'ektlarning qat'iy pozitsiyasi yoki qarama-qarshilik fenomeni paydo bo'ladi. Qarama-qarshilikdan chiqish qiyin. Barcha e'tibor sub'ektlarning shaxsiy manfaatlariga qaratilgan. Odamlar o'rtasidagi munosabat va aloqalar yo'q. O'z vaqtida hal etilmagan qarama-qarshilik keskinlik darajasini oshiradi, u o'zining eng yuqori cho'qqisiga chiqadi va qarama-qarshilikka aylanadi;
qarama-qarshilik - kuchlar to'siqni yo'q qilish vositalarini topishga qaratilgan konflikt: ma'naviy tahqirlashdan tortib raqibga nisbatan jismoniy zo'ravonlikgacha. Qarama-qarshilik konflikt ishtirokchilarini munosabatlar inqiroziga, shaxslar obro'sining pasayishiga olib keladi.
Konfliktning uchinchi bosqichi - uni hal qilishning tabiati, konstruktiv yoki buzg'unchi bo'lishi mumkin bo'lgan o'zaro tushunishga erishish yo'lidir.
Konfliktni hal qilishning konstruktiv usuli boshqasining manfaatlarini ko'rish va tushunish, boshqasining ularni amalga oshirish huquqini tan olish va kelajakdagi munosabatlarni bashorat qilish qobiliyati bilan tavsiflanadi. Bu to'g'ri echim izlashda "ruhni tashlash" sub'ektlarining ma'naviy ishi. Natijada, ishtirokchilarning har biri o'z rivojlanishida yangi bosqichga ko'tariladi, hayotiy tajriba va muhim sharoitlarda o'zaro ta'sir qilish ko'nikmalariga ega bo'ladi.
Buzg'unchi usul - bu sub'ektlarni qulashiga, mavjud tuzilmani, o'z shaxsiyatini yo'q qilishga olib keladigan o'lik nuqta.
Mojaroning borishi va hal qilinishi uchun barcha javobgarlik o'qituvchiga yuklanadi. Konfliktni o'zlashtirish - uning asosini (to'qnashuv ob'ekti va ob'ektini) tushunish, rivojlanish bosqichini aniqlash, muhim xususiyatlarni, mazmunni ajratib ko'rsatish va umumiy manfaatlar maydonini yaratib, uni konstruktiv hal qilishni anglatadi.
Bolani konfliktli vaziyatdan chiqish uchun unga yanada qiyinroq bo'lgan istiqbolni chizish orqali o'rgatish pedagogik jihatdan maqsadga muvofiqdir: "Men hozir nimani xohlayotganingizni (o'ylayotganingizni) tushunaman ... lekin keyin siz ...".
Masalan. Qalbidagi talaba qalamni yerga tashlab, qiyin masalani yechishdan bosh tortadi. O'qituvchining savoliga: "Nima bo'ldi?" - javob beradi: "Men xohlamayman, men bundan charchadim!" Shunda domla: “Tushundim, senga qiyin, ko‘p narsani o‘tkazib yubording. Ammo agar siz hozir bu mavzuni tushunmasangiz, bu muammolarni o'zingiz hal qilishni o'rganmang, keyingi mavzuni o'rganishda sizga yordam berish men uchun qiyin bo'ladi.
Bunday holda, mojaroli vaziyatdan chiqish uchun mas'uliyat, go'yo bolaning o'ziga yuklanadi. Shaxslararo munosabatlardan intrapersonalgacha bo'lgan ziddiyat "kerak" va "men xohlayman - men xohlamayman" o'rtasida ruhiy kurash bor. Bola tomonidan qabul qilingan qaror rivojlanishning ma'lum bir bosqichida uning etuklik darajasining ko'rsatkichidir. O'qituvchining ziddiyatni hal qilishda o'zini-o'zi yo'q qilish - bu destruktivlikning oldini olishga imkon beradigan pedagogik usul.
Amaliyot shuni ko'rsatadiki, ichida pedagogik jarayon konfliktli vaziyatni hal qilishning kundalik hayotda yaxshi ma'lum bo'lgan usullaridan foydalanish mumkin. Birinchidan, bu hazil va boshqa birovning xizmatlarini tan olish. Ushbu usullar konflikt hali ham odamlar o'rtasidagi munosabatlar va aloqalarni saqlaydigan shakllarga ega bo'lganda (norozilik yoki kelishmovchilik bosqichida), sub'ektlardan kamida bittasi vaziyatni baholay olsa va uning kulgililigini ko'ra olsa yoki undan ko'ra yaxshiroq ko'ra olsa samarali bo'ladi. odamda yomon. Ham hazil, ham birovning xizmatlarini tan olish, agar odamga hurmat, samimiylik bilan munosabatda bo'lish va kinoya va yomon istehzo bo'lmasa, samarali usullar bo'ladi.
Murosa (o'zaro kelishuv asosidagi kelishuv) va arbitraj (vositachini, har ikki tomon uchun ham vakolatli shaxsni taklif qilish) kabi usullar, agar tomonlar yon berishga tayyor bo'lsa yoki o'zlari buni uddalay olmasligini tushunsalar mumkin. vaziyat bilan.
Tahlil odatda boshqa usullar natijaga erishmasa yoki konfliktning ijtimoiy-psixologik xususiyatiga mos kelmasa qo'llaniladi. Tahlil mojaroning kelib chiqishiga qaytishga va bu vaziyatdan chiqish yo'lini topishga imkon beradi. Ushbu usulning samaradorligining shartlaridan biri tahlil o'tkaziladigan neytral hududdir.
Mojaroni hal qilishning qattiq, ekstremal usullari - ultimatum va tanaffus. Birinchi holda, rad etishga yo'l qo'ymaydigan hal qiluvchi talablar - tahdidlar qo'llaniladi, ikkinchisida - to'siqni ma'naviy yoki jismoniy yo'q qilish. Pedagogik faoliyat uchun ushbu usullar kasbiy faoliyatning o'ziga xos xususiyatlari va pedagogik etika talablari tufayli qabul qilinishi mumkin emas.
Shunday qilib, pedagogik konflikt - bu murakkab ijtimoiy-pedagogik hodisa bo'lib, ishtirokchilardan kuch va ma'naviy mehnatni maksimal darajada jamlashni talab qiladi.
Shuni yodda tutish kerakki, pedagogik taktika ziddiyatli vaziyatning paydo bo'lishining oldini olishga qaratilgan.
Buning uchun o'qituvchi o'zini nazorat qilishni, namoyon bo'lishni tiyishni o'rganishi muhimdir salbiy his-tuyg'ular, boshqa odamning holatini tushuna olish, o'z shaxsiyatiga tanqidiy munosabatda bo'lish, kuzatuvchan va e'tiborli bo'lish, o'quvchining xatti-harakatlari sabablarini tushunish, yosh, tajriba va boshqalarni hisobga olish. individual xususiyatlar o'quvchi, ularning xatti-harakatlari oqibatlarini bashorat qilish, shuningdek, o'z vaqtida pedagogik faoliyatida zarur o'zgarishlarni amalga oshirish. Asosiysi, intonatsiya, yuz ifodalari, pantomima, imo-ishoralarni doimiy ravishda yaxshilash. Siz o'zingizning xushmuomalaligingizni nafaqat so'z bilan, balki og'zaki bo'lmagan vositalar bilan ham ko'rsatishingiz mumkin (masalan, talabaning tashqi ko'rinishi haqida ommaviy so'zlar yoki javob uchun baho berishda takabburlik, inson qadr-qimmatini kamsituvchi izohlar) sinov; befarq ko'rinish yoki asabiylashish kuchayishi; adolatsizlik; yoqimsiz yuz ifodasi, tajovuzkorlik va boshqalar). Maxsus e'tibor pedagogik huquqbuzarliklarga aylanib, odobsizlikning ekstremal shakllariga loyiqdir. Masshtab kichik, ammo zarari juda katta. Gap bolalarni jismoniy jazolash, tajovuzning turli shakllari haqida bormoqda.

3-саволга жавоб

Pedagogik jarayonning muhim ishtirokchisi talaba bo’lib, ular orasidagi aksar konfliktlar kichik guruhlarda liderlikka intilish natijasida namoyon bo’ladi. Bunda shahslararo konflikt qoloq lider va guruhda e’tibor qozonayotgan ikkinchi lider o’rtasida vujudga kelishi kuzatiladi. Konfliktli vaziyat guruhdagi ikki lider o’rtasida vujudga kelib, ular konfliktga nafaqat o’zlarini, balki tarafdorlarini ham tortishi mumkin. Bu esa konfliktik eskalyatsiyani, ya’ni uni miqyosini kengayishiga sabab bo’ladi. Ayrim hollarda ikki lider o’rtasidagi kofliktga tortilgan tarafdorlar hududiy manfaatlar doirasida юzaga kelsa, shahslararo konfliktning ko’lami etnik yoki hududiy mojarolar darajasigacha ko’tarilishi mumkin. SHuningdek, qizlar va yigitlar orasidagi shahslararo konfliktlar salbiy hislatlarni namoyon qilishda hamda quyi bosqich talabalariga nisbatan qo’pol muamomilada bo’lish natijasida ham vujudga kelishi mumkin. Pedagogik jarayonni asosiy boshqaruvchisi o’qituvchi bo’lib, tizim doirasida faoliyatni amalga oshirishda talaba, ya’ni sub’ekt bilan aloqada konfliktli muhitlar юzaga kelishi mumkin. O’qituvchi va talaba o’rtasidagi shahslararo konfliktlar юqori bosqich talabalari bilan ko’proq sodir bo’ladi. Pedagogik konfliktlar namoyon bo’lish darajasiga qarab shahslararo va guruhli konfliktlarga bo’linadi. Bu konfliktlarni batraraf etishda samarali uslublarni ishlatgan holda muammo echimiga kelish mumkin. Jumladan, shahslararo konfliktli muhitda pedagogik choralar sifatida suhbat, tushuntirish, shahslararo munosabat madaniyati haqida tushuncha berish, psihologik ta’sir, egoizm va agressiv holatdan voz kechish hisobiga shakllanadigan muhit haqida tushuntirish; ma’muriy choralar: tizimda o’zgarish qilish, konflikt ishtirokchilarini turli guruhlarga tarqatib юborish, o’quv jarayonini vaqtini o’zgartirish va boshqalarni, guruhlararo konfliktli muhitda guruhni o’zaro munosabatlarini tahlil qilish (liderlikka bo’lgan intilish, ijtimoiy tenglikni), konfliktning yashirin alomatlarini topish va guruhdagi me’yorlarni buzilishini aniqlashlozim.