Низомий номидаги тошкент давлат педагогика

 
4-гуруҳга: “Товуш қабул қилгичлар” 
Товушнинг табиий қабул қилгичларига одам ва ҳайвонларнинг эшитиш 
аъзолари мисол бўла олади. Қулоқ ичида махсус парда бўлиб, унга товуш 
тушганда тебранади ва ундан сигналлар мияга узатилади. Одамлар 
қулоғининг сезгирлиги турлича бўлади. Ўқувчи ёшлар билан қарияларнинг 
қулоғи бирдай эшитмайди. Худди шундай , ҳайвонларнинг ҳам товушни 
эшитиш частота диапазони бошқача. Делфин 200 000 Гц гача бўлган 
ультратовушларни қабул қилади.
Товушни қабул қилувчи сунъий асбоб микрофондир. “Микрофон” сўзи 
юнонча икки сўздан: mikros – кичик ва phone – товуш сўзларидан олинган. 
Микрофонда товуш тебранишлари электр тебранишларига айлантирилади, 
сўнгра махсус кучайтиргичларда кучайтирилади. 
«Блиц» методи 
Ўзбек тилида болалар учун ёзилган «Ёрилтош», «Маликаи айёр», 
«Ҳайвонлар султони» операларидир. 
Шундай мисоллардан бири сифатида Аваз Мансуровнинг Б.Исроил 
ва Ф.Сафаров либреттосига ёзилган – «Ҳайвонлар султони» операсининг 
мазмунини ўқиб берилади. Талабаларга тарқатма материаллар тарқатилади. 
ПРОЛОГ(кириш, муқаддима) 

---

20 
Ўрмон. Барча ҳайвонлар тўпланишиб турадиган жой. Шўх оҳангларда 
ҳиргойи қилиб ўтиб кетаётган қуёнчалардан сўнг Эртакчи бобо пайдо 
бўлади, у ўрмон табиатини мадҳ этади. Шу ўрмонда яшайдиган 
жонзотларни бирма – бир таништиради. Улар – Шер Султон, Бўри, Қуён, 
Айиқ, Тулки - ўзлари ҳақида қўшиқлар айтишади. Эртакчи бобо тонглар 
отиб, кунлар ботиб, бунда ҳар кун ҳаёт қайнашини, ҳеч тўймаслар – 
очкўзлар фақат ўлжа пайида юришларини айтади ва бир кун бўлиб ўтган 
воқеани томоша қилишга таклиф этади….. 
ВОҚЕА 
Икки оч бўрининг жанги авжида. Тулки пайдо бўлиб, бўрилар 
талашаётган ўлимтик кийикни олиб қочмоқчи бўлади. Бўрилар сезиб қолиб 
тулкини ҳайдаб юборишади ва жангни давом эттиришади. Тулки 
аламкашлик қилиб ҳайвонлар султони – Шер Султонни етаклаб келади. 
Шер Султон иккала бўри арзларини тинглаб, ажрим қилади. Талашганлар 
тарқалишиб, Шер Султон пана жойда дам олишга ётади. 
Ўйнаб - қувнаб қуёнчалар кириб келишади. Айёр тулки яна пайдо 
бўлади. Қуёнлардан бири «Мен ботирман! Боксчиман! Ҳаттоки Шер 
Султонни накаут қилиб қўяман!» деб, мақтаниб қолади. Тулки пайтдан 
фойдаланиб, ҳайвонлар султонига ўхшатма қилаётган қуённи Шер Султонга 
рўпара қилиб қўяди. Ботирлиги пучга чиқади. Шер Султон ўзининг 
енгилмаслигидан, салобатидан мамнун бўлади….. 
Кутилмаганда ўрмонда тўс – тўполон бошланади. Ҳамма ҳайвонлар 
ўзларини йўқотиб қуйишган, улар Шер Султонни ҳам писанд қилмай 
қолишди, ҳукмдор ҳайрон….. Ҳайвонлар тарқалгач, Шер Султон панага 
беркинади. Баралла қўшиқ айтиб, Одам кириб келади. Шер Султон устига 
тўр ташлайди. Ҳайвонлар ёрдамида ҳам Шер тўрдан озод бўла олмайди. У 
енгилганини бўйнига олиб, «Не шартинг бор!» деб сўрайди. Одам – 
дўстлик, тинчлик ва бахтиёр ҳаётни таклиф этади. Ҳаммалари дўстликни 
мадҳ этиб рақс тушишади, қўшиқ айтишади:
«Дўстлик бўлсин! Тинчлик бўлсин!»