Низомий номидаги тошкент давлат педагогика университети ф. И.Ҳайдаров Н. С. Жўраев психология тарихи

51. ГАЛЬТОН ФРЕНСИС (1822-1988)

Англия психологи ва антропологи бўлиб, қобилият, иқтидор муаммоларини ечишга экспериментал ёндашиш ғояси асосчиси. Математик ва эксперимент методлар асосида дифференциал психологиянинг асоси бўлган инсонлар ўртасидаги индивидуал фарқлар мавжудлиги ҳақидаги таълимотга биринчи бўлиб асос солди. Ўз текширишларида Гальтон инсоннинг ривожланишига иккита омил: ирсият ва муҳит таъсир қилишидан келиб чиқади, деган ғояни илгари суради. Ирсиятнинг ролини ўрганишда эгизакларни таққослаш методини ишлаб чиқди. Бундан ташқари Ф.Гальтон бир қатор психодиагностик методлар: овозни эшитиш даражасини текширишда хуштак, эркин ассоциациялар методи, анкета каби методларни ишлаб чиққан. 1884 йилда Гальтон Лондондаги Халқаро саломатлик кўргазмасида антропометрик лабораторияни ташкил қилган. Бунда мижоз 3 пенс тўлаб анкета тўлдириб, ўзининг ақлий қобилияти, мускул кучи, оғирлиги, бўйини текшириб кўрган. Ўз текширишлари натижасида инсон жамиятида ақлий потенциални сунъий қўллаб-қувватлаб туриш зарур деган хулосага келган, бу эса евгеника таълимотини ишлаб чиқишга асос бўлган.
52. ФРОММ ЭРИХ (1900-1980).

Немис – америка психологи ва философи, неофрейдизм намоёндаларидан бири. Асосий муаммо инсон борлигидаги қарама-қаршиликлардаги ва улар инсоннинг табиат, бошқа кишилар ва ўз-ўзи билан табиий, мутаносиб алоқанинг бузилишида намоён бўлади деб билган. Гуманистик психоанализнинг психотерапевтик методикасини ишлаб чиққан, бу метод инсон, табиат ва жамият ўртасидаги ўзаро муносабатларни уйғунлаштиришга хизмат қилади. Инсоннинг ҳаёт кечириш муаммосига ягона мос жавоб, Э.Фромм фикрича, инсоннинг ўз «Мен»ини топишга ёрдам беришга мухаббатдир. Бу нуқтаи назарни у «Мухаббат санъати» асарида (1964) акс эттириб, ҳозирги жамиятни соғломлаштиришга йўл инсоннинг аҳлоқий янгиланиши ва руҳан тозаланишида ётишини таъкидлаган.
53.СМИРНОВ АНАТОЛИЙ АЛЕКСАНДРОВИЧ (1894-1980)

Машҳур рус психологи, хотира психологияси соҳаси мутахассиси, шунингдек умумий, ёш ва педагогик психология ва педагогик психология ҳамда психология тарихи фанлари бўйича мутахассис. 1945-1972 йилларда Россия Педагогика фанлари Академиясининг Психология Инстититуни бошқарган. Текширишлар жараёнида ихтиёрсиз ва ихтиёрий эслаб қолиш орасидаги хотира ва тафаккур орасидаги ўзаро алоқаларни топган. Ихтиёрий эслаб қолишнинг характери субъектнинг фаолият таркибига боғлиқлигини тажрибаларда исботлаган. Хотирани тажрибаларда текшириш натижаларида унинг «Эслаб қолиш психологияси» (1948), «Хотира психологияси»(1966) асарларида ўз ифодасини топган.