Низомиддин млҳмудов дурдона худойберганова

Катта.
Кўпинча кўз, гул, олма ва шу кабилар ҳақида.
Пиёладай 
катта-катта
кўзларида доимий бир ҳайрат котиб 
қолгандай кўринадиган бу от Акбарга ўн йилдан ортиқ хизмат 
килди (П. Қодиров. Ҳумоюн ва Акбар). Энди «империя»ни сўраб 
олай дейман. Шундай гапларни гапирадики, кўзим пиёладай 
бўлди (Чўлпон. Кеча ва кундуз). Майдоннинг бир чеккаси ясси 
кирга туташиб кетган, баланд-баланд ўтлар орасида пиёладек 
бўлиб очилган лолалар ловиллаб ёнар, фируза чучмўмалар ерга 
мунис бош эгиб турарди (У. Ҳошимов. Нур борки, соя бор). Ҳар 
кўзлари пиёладай-пиёладай келадиган ажина сочларини ёйиб, 
олдингдан чикмадими? (А. Аъзам. Ойнинг гардиши).
П О Д А
ПОДАДАЙ
Ҳайдамоқ.
Ҳайвон гапаси сифатида муайян томон ҳаракат- 
ланишга мажбур килмоқ. Одамлар ҳақида.
175
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Аёл, болаларни подадай 
ҳайдаб,
Бир саройга камаб фашист 
ўт кўйди, Вақт топиб тсз-тез бор ўша жойга, Сен шу култе- 
пани юракка ўйгин (Ҳ. Худойбердиева. Хато такрорланмас). 
Бизларни, уст-бошимиз чок-чокидан кетган, кийимларимиз 
Гоби сақроси чангалзорларида дабдала бўлиб, фақат пайтавада 
қолган, соч-соқолларимиз тикандай говлаб кетган шўрпешона 
солдатларни шу водий бўйлаб яна подадай 
ҳайдаб кетишди
(О. Ёқубов. Қайдасан, Морико?). Отлиқ аскарлар бандиларни 
қамчилаб, найза билан ниқгаб-туртиб, подадек 
ҳайдай бошлаш-
ди
(Ғ. Каримий. Наршах қалъаси).
П О П У К
ПОПУКДАЙ
Чиройли, 
гузал,
бежирим, келишган. Кўпроқ қош-кўз, аёл, 
гўдак ҳақида.
Қош-кўзи попукдай, доим кулиб турадиган Шоира де- 
ган дўндиққина жувон беморларга укол қилишга киришади 
(Ў. Ҳошимов. Нур борки, соя бор). Қошу кўзи попукдай, қадди- 
қомати сириқдай қиз унинг кўлидан когозию дориларини олди 
(М. Ҳазратқулов. Кўккўл). Турсунбой ҳуснда тенгсиз йигит эди. 
Қош-кўзлари попукдек (С. Аҳмад. Қирк беш кун). Қабулхонада 
попукдек 
гўзал
қиз лабини бўяб ўтирган экан (Т. Малик. Шайта- 
нат). Унинг рўпарасида кўкрагини ёстиққа бериб, дум тушиб ёт- 
ган попуқдай жувон юмалоқ, оппок юзини Ҳожи холага ўгирди 
(М. Исмоилий. Фарғона тонг отгунча). Беш ой деганда бир эмас, 
иккита попукдек кизалок туғиб берди (Ў. Ҳошимов. Дунёнинг 
ишлари). Попукдай кизлар, нозаниндай жувонлар, норасида бо- 
лалар худога нола килишибди (Ў. Ҳошимов. Дунёнинг ишлари).
П У Ф А К
ПУФАКДАЙ (КАБИ, СИНГАРИ)
Семиз; семирмоқ.
Кўпрок одам ҳакида; салбий муносабат 
ифодаланади.
Безориларнинг пуфакдай 
семиз
биттаси 
бошкаларига 
караганда чакконрок харакат қиларди (3. Алиев. Ҳашар). Ёшги- 
на йигит ҳеч канча вақт ўтмасдан пуфакдек 
семириб кетганига
ҳамма ҳайрон эди (Сўзлашувдан). Ҳожихон ажинанинг жуссаси 
пуфакдек тез катталаша борди (А. Обиджон. Мешполвоннинг 
жанглари).
176
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Шалвирамоқ, шалпаймоқ, бўшагшюқ.
Одамнинг руҳан туш- 
кун, бўшашган қолати ҳақида.
Шундай деди-ю, дамн чиккан пуфакдай 
шалвираб қолди.
Ортик айтарга сўз тополмади, минбардан тушди (М. М. Дуст. 
Лолазор). Оҳистахон 
ели чикиб кетган пуфакдек бирдан 
шалпайиб тушди
, хижолат тортди (Шуҳрат. Умр поғоналари). 
Унинг бирдан ранги ўчиб, дами чиккан пуфакдай 
бўшашиб
кетди
(С. Кокилов. Қозон бошига хужум). Нафиса дами чиккан 
пуфакдай 
шалвираб қолди
(А. Иўлдош. Юлдузнинг йўли). 
Пишқириб келган Салимхон Обидий ели чикиб кетган пуфак- 
дай