Нигинахон шермухамедова

Imkoniyat voqelikka aylanishi bilan bog‗liq bo‗lgan vaziyatlarning ikki tipi 
mavjud
 
V I
1
I
2
I
3
V
1
V I V
1
 
 
1. Voqelik V da amal qiluvchi qonunlar mazkur sharoitda turli raqobatdosh 
imkoniyatlarning muayyan to‗plamiga yo‗l qo‗yadi, lekin ulardan bittasigina 
amalga oshadi (chizmada imkoniyat I
1
voqelik V
1
ga aylanadi). 
Masalan, qimor o‗yinida tashlangan oshiq o‗zining olti qirrasidan istalgan 
biriga tushishi mumkin, lekin oshiq har tashlanganda bu imkoniyatlardan faqat 
bittasi amalga oshadi.
Tasodif – ko‗p sonli imkoniyatlardan bittasining amalga oshishi. 
2. Voqelik V da amal qiluvchi qonunlar mazkur sharoitda birdan-bir 
imkoniyat I ga yo‗l qo‗yadi va ayni shu imkoniyat voqelik D
1
ga aylanadi 
(chizma). 
Masalan, bilyard soqqasi boshqa soqqa bilan to‗qnashganidan so‗ng mazkur 
sharoitda mexanika qonunlari bilan belgilanuvchi mumkin bo‗lgan birdan-bir 
traektoriya bo‗ylab harakatlanadi. 
Xulosalar.
Kategoriyalar fikrlashning universal shakllari bo‗lib, ularda 
ob‘ektiv voqelikda mavjud bo‗lgan umumiy aloqalar, xossalar va munosabatlar aks 
etadi; 
Kategoriyalarda kishilik jamiyati ko‗plab avlodlarining tajribasi va faoliyati 
mujassamlashadi. Bilish natijalari o‗z aksini topuvchi tushunchalar va 
kategoriyalar bo‗lmasa, bugungi kunda bilishning o‗zi ham bo‗lmas edi; 
Kategoriyalar quyidagi ob‘ektivlik, muayyanlik, amaliyot bilan bog‗liqlik, 
tarixiylik, o‗zgaruvchanlik va sh.k. xususiyatlar bilan tavsiflanadi. 
 
Tajribaviy amaliy matnlar 

---

523 
 
Kategoriya, fan kategoriyalari, falsafiy kategoriyalar, dunyoning 
manzarasi, aprior, miqdor, sifat, mohiyat, ayniyat, tafovut, tushuncha, bilish 
nazariyasi, sinergetika, narsa, aloqa, qarama-qarshilik va ziddiyat, ziddiyatlarning 
turlari, inkorni-inkor qonuni, harakat va rivojlanish, yakkalik, xususiylik, 
umumiylik, ayrimlik, butun va qism, yaxlitlik, mexanik yaxlitlik.