Нигинахон шермухамедова

 
 
 
 
 
 
 
Falsafiy atamalar (glossariy) 
 
Aktual cheksizlik -
mazkur sharoitda to‗liq mavjud bo‗lgan cheksizlikning 
mavhumlashtirilgan ko‗rinishidir. 
Antropogen
– inson faoliyati bilan bog‗liq.
Apeyron - 
qadimgi yunon falsafasida (Fales, Anaksimen) hamma narsani 
boshqaradigan boqiy va cheksiz asos, deb tavsiflangan.
Apersepsiya
- borliqni aql bilan anglash, bilish, ularni g‗oyalarda ifodalash. 
Aporiya 
– muhokamalardagi ziddiyat tufayli hal etib bo‗lmaydigan yoki hal 
etilishi mushkul bo‗lgan holat, mantiqiy qiyinchilik, muammo. 
Aristotel ontologiyasida borliq kategoriyalari
- Bular quyidagilar:1 
mohiyat; 2 miqdor (qanchalik); 3 sifat (qandaylik);4 munosabat (nisbatdoshlik); 5 
joy - (makon, fazo, manzil, hujra) – (qaerdalik); 6 vaqt (zamon) (qachonlik); 7 
holat (ahvol);8 egalik (moliklik);9 harakat (ish, ta‘sir, faollik);ta‘sirlanish 
(o‗zgarish). 
Artikulyasiyalanmagan kodlar
. Artikulyasiyasiz kodlar bir-biri bilan 
bevosita bog‗liq bo‗lmagan belgilar to‗plamlaridan tarkib topadi. Bu belgilar 
tarkibiy elementlarga ajratilmaydi. Masalan, «gullar tili» artikulyasiyasiz kod 
hisoblanadi, chunki har bir gul turi koddagi boshqa belgilar bilan bog‗lanmaydigan 
mustaqil belgidir. Artikulyasiyalanmagan kodlar ba‘zan «tejamsiz kodlar» deb ham 
ataladi. YAna qarang: 
kodlar artikulyasiyasi.
Asinxronik 
kommunikatsiya
. 
«Real 
vaqt»da 
kechmaydigan 
kommunikatsiya asinxronik kommunikatsiya hisoblanadi. Bu tavsif matn 
yaratuvchisi (yaratuvchilari) mavjudligi yoki yo‗qligi va mediumning texnik 
tavsiflari bilan birga beriladi. Asinxronik shaxslararo kommunikatsiya eng avvalo 
verbal matn (xatlar, fakslar, e-mail) orqali amalga oshiriladi. Asinxronik ommaviy 
kommunikatsiya verbal matn, grafika va (yoki) audio-vizual mediumlar (filmlar, 
televidenie, radio, gazetalar, jurnallar va h.k.) orqali amalga oshiriladi. YAna 
qarang: 
kommunikatsiya, sinxronik kommunikatsiya.
Atomlar
– (Levkipp (hayot davri noma‘lum) va uning o‗quvchisi 
Demokrit (460-370 yillar) borliq ta‘limotidagi ziddiyatlarni bartaraf qilishga 
urindilar va atomlar konsepsiyasini yaratdilar), bo‗linmas mayda zarralar. Barcha 

---

532 
bo‗linmas narsalar atomlardan tashkil topgan. Atom va jismlar bir tomondan 
bo‗shliqda, ikkinchi tomondan harakatda mavjud.