Nematova Diloromning"Milliy g’oya"

Milliy g‘oya – millat tayanchi va suyanchi.


Milliy g‘oya – milatning o‘tmishi, buguni va istiqbolini o‘zida mujassamlashtirgan, uning tub manfaatlarini ifodalab, taraqqiyotga xizmat qiladigan ijtimoiy g‘oya shakli.
Milliy g‘oya o‘z mohiyatiga ko‘ra, xalq, millat taqdiriga daxldor bo‘lgan qisqa yoki uzoq muddatda hal etilishi kerak bo‘lgan vazifalar va mo‘ljallarni ham aks ettiradi. O‘z davrida (1941-1945 yillarda) fashistlar bosib olgan Fransiyada «Qarshilik ko‘rsatish» g‘oyasining Milliy g‘oya darajasiga ko‘tarilgani va Fransiyaning ozod etilishi bilan o‘z ahamiyatini yo‘qotgani fikrimizning dalilidir.

• 
  yoki bu g‘oyaning Milliy g‘oya sifatida maydonga chiqishi milatning o‘tmishi, mavjud holati bilan bevosita bog‘liqdir. Zero, ana shu ikki negizga tayangan holdagina u millatning qisqa yoki uzoq vaqtda erishishi lozim bo‘lgan maqsad-muddaolari va mo‘ljallarini to‘g‘ri ifodalay olishi mumkin.
  

Milliy g‘oya oxir-oqibatda, ozmi-ko‘pmi insoniyat taqdiriga ta’sir qiladi. SHu ma’noda, har qanday milliy g‘oyada umuminsoniy mohiyat mavjud bo‘ladi. Ammo, aniq bir millat yoki umuman, insoniyat uchun ahamiyatli bo‘lgan g‘oyalar ham bor. Aytaylik, «Milliy yarash» g‘oyasi fuqarolar urushi ketayotgan davlat uchun hayotiy mazmunga ega bo‘lsa,

14

«Manfaatli hamkorlik» g‘oyasi dunyoning barcha mamlakatlari uchun birdek ahamiyatlidir.
Biz o‘z oldimizga Vatan ravnaqi, yurtimiz tinchligi va xalqimiz farovonligiga asos bo‘ladigan yangi jamiyat barpo etishni maqsad qilib qo‘yganmiz.
Huquqiy – demokratik davlat va kuchli fuqarolik jamiyati avvalo o‘z manfaatlarini xalqi hamda vatan manfaatlari bilan uyg‘unlashtira oladigan, mustaqil e’tiqod va dunyoqarash egalariga tayanadi. Bunday insonlarni tarbiyalashda milliy g‘oya asosiy tayanch vazifasini o‘taydi. «Xalqning buyuk kelajak va ulug‘vor maqsadlar sari birlashtirish, mamlakatimizda yashayotgan millati, tili va dinidan qat’iy nazar, har bir fuqaroning yagona vatan baxt-saodati uchun doimo mas’uliyat sezib yashashga chorlash, ajdodlarimizning bebaho merosi, milliy qadriyat va an’analarimizga munosib bo‘lishiga erishish, yuksak fazilatli va komil insonlarni tarbiyalash, ularni yaratuvchilik ishlariga da’vat qilish, shu muqaddas zamin uchun fidoiylikni hayot mezoniga aylantirish – milliy istiqlol mafkurasining bosh maqsadidir. (I.Karimov. Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. T., O‘zbekiston, 2000. 7-bet) .
Milliy g‘oya milliy e’tiqodning mazmun mohiyatini aniqlashtiradi, bizning xalq, millat sifatida nimaga e’tiqod qo‘yib, nimaga intilib yashashimiz, kimlardan ibrat olishimiz, o‘rganishimiz lozimligini, Vatanning taqdiri, kelajagiqanday bunyod etilishi, ko‘zlangan maqsadlarimizga qanday erishish yo‘llarini oydinlashtiradi. Milliy g‘oya insonni bunyodkor kuch sifatida ta’riflaydi va shunga da’vat etadi.
Milliyg‘oya, milliy m afkura milliy e’tiqodni shakllantiradi. Milliy e’tiqod milliy mentalitetni mustahkamlaydi. Milliy mentaliteti mustahkam xalqni esa engib bo‘lmaydi. CHunki ana shu mentalitetning o‘zi
har qanday tajovvuzlarga nisbatan immunitet vazifasini o‘taydi.Binobarin, u yot va zararli an’ana va mafkuralarni ham qabul qilmaydi. U faqat sog‘lom g‘oyalarga, ya’ni yaratuvchilik qudrati bilan

15

zamonlar sinovidan o‘tgan umumbashariy qadriyatlarga intiladi va ularni o‘z falsafasi bilan uyg‘unlashtirib boyiydi va rivojlanadi. Milliy g‘oya insonning yaratish ishtiyoqini, dunyoda yaxshilik, adolat va haqiqatni barqaror qilish borasidagi ijtimoiy harakatga, irodaga aylantiradi.
Milliy g‘oyaning kuchi kelajakni yaratish yo‘llarini kishilarga ko‘rsatib berish, ular qalbida porloq kelajakka umid uyg‘otish va shu tariqa, hammani umumiy, ijtimoiy-tarixiy jarayonlarning sub’ektiga aylantirishdadir.
Milliy g‘oyani fuqarolarimizning ongi va qalbiga singishi ularda yuksak fazilatlarni kamol topishida ruhiy-ma’naviy kuch vazifasini o‘tamoqda. SHu yo‘nalishda «Ijtimoiy fikr” markazi tomonidan olib borilgan sotsiologik tadqiqotlar fikrimizning dalilidir. Masalan, 2004 yil boshlarida vatanparvarlik (21,8), oila va farzandlar haqida g‘amxo‘rlik (31,3), mehnatsevarlik (21,8), kattalarga hurmat (19,8), vijdon va halollik (10,1) kabi fazilatlar ko‘proq ulug‘langan bo‘lsa, o‘sha yil oxiriga kelib, so‘rov natijalari quyidagi manzarani tashkil etadi: oila farovonligi, farzandlar haqida g‘amxo‘rlik (33,2), muhabbat va ezgulik (28,3), milliy an’analar va urf-odatlarga rioya qilish (21,00), maqsadga intilish (20,2), kattalarga hurmat va o‘zaro tushunish (14,0), vatanparvarlik, tarixga hurmat (22,8), vijdon, halollik (12,3). Tadqiqot natijalari yoshlarda ma’naviyatning asl manbalariga, avlodlar merosiga sadoqat, milliy o‘zlikni anglash va turmushning ma’naviy asoslariga qaytish yo‘nalishi barqaror ekanligini kzrsatdi¹⁰. So‘rov natijalari orqali O‘zbekistonning 18 yoshdan 29 yoshgacha bo‘lgan aholisiga xos ijobiy va salbiy xususiyatlar majmuini aniqlab olish imkonini berd iva shu bilan birga Milliy g‘oyani xalqimizning ishonch va e’tiqodiga aylanib borayotganidan dalolatdir. Masalan, 2005 yildagi yoshlarimizning fe’l-atvorini avval aniqlangan 2000 va 2004 yillardagi yoshlarga xos bo‘lgan ijobiy xususiyatlar bilan qiyoslash pozitiv o‘zgarishlar borligini

10. 
    N.Xasanov. YOshlarni yuksak ma’naviyat ruhida tarbiyalash. Jamiyat va boshqaruv // J. № 2. 2006. 94-bet.
    

16

ko‘rsatadi. Agar 2000 yilning so‘rovida qatnashganlarning uchdan bir qismidan ko‘prog‘i (35,5) yosh avlodga xos bo‘lgan ijobiy xususiyatlar orasida aql-idrok va ziyraklikni ustun qo‘ygan bo‘lsa, 2005 yilgi so‘rovda bu ko‘rsatkich 45,4 foizga etdi. Qatnashchilarning uchtadan bittasi maqsadga intilish (2004 yil 32,8), kattalarga hurmat va o‘zaro tushunish (14, 2000 yilda 13,3), vatanparvarlik, mustaqillik (4,5 2000 yilda 7,5) fazilatlarini zamonaviy yoshlarga xos xususiyatlardan deb bilishadi. Ushbu so‘rovnomalar natijasidan ma’lum bo‘ladiki, yoshlarning kelajakka umid bilan qarash va maqsadga intilish darajasi o‘tgan bir yil ichida bir qadar oshgan. 2004 yil oxirida so‘rovda qatnashganlarning 05,9 foizi hayotda maqsadi borligini aytgan, 2005 yilga kelib bu ko‘rsatkich 96, 7 foizni tashkil etgan. Mamlakatimiz yoshlarining ko‘pchiligi uchun hayotdan maqsad oila qurish, uning sog‘lg‘i va farovonligini ta’minlash (2004 yilning boshlarida so‘ralganlarning 56,3 foizi, yil oxirida 64,9 foizi shunday fikr bildirgan). SHundan keyin o‘zlikni namoyon qilish (o‘qish 12,6, xizmatda yuksalish 7,8, ruhiy-ma’naviy o‘sish 6,4¹¹) Mazkur ko‘rsatkich 2005 yilda ustuvorligi bo‘yicha ikkinchi o‘rinni egalladi, bu esa yoshlarda shaxsning mustaqilligi, ehtiyojlari va ijodiy intilishlari kabi xususiyatlar yanada takomillashayotganidan dalolat beradi. Bulardan shuni xulosa qilishimiz mumkinki, milliy g‘oya xalqimizning tayanchi va suyanchiga aylanib, fuqarolarimizni ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot qurish yo‘lidan og‘ishmay borishlarida vazifasini o‘tamoqda.

3.