Нефть ва газни қайта ишлаш жараёнлари ва ускуналари Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий ўқув юртлари бакалавриатининг «Нефть ва нефть-газни қайта ишлаш технологияси»

Кўп корпусли вакуум-кристаллизатор. Саноатда кўп миқдордаги кристалларни олиш учун кўп корпусли вакуум-кристалланиш қурилмалари кенг ишлатилади. Бунда бир неча ускуна кетма-кет уланиб, вакуумнинг миқдори ускунанинг сонига қараб аста-секин ошиб боради. Корпуслардаги босим эса биринчисидан охирига қараб ортиб боради (17.10-расм). Ҳар қайси ускуна учун иккиламчи буғларни конденсациялашга алоҳида юзали конденсаторлар ўрнатилади. Конденсаторлар совитувчи сувнинг оқим йўналишига қараб кетма-кет уланади. Дастлабки қиздирилган эритма I биринчи корпусга берилади, у ерда эритма қайнайди ва ўз-ўзидан буғланиши натижасида ушбу корпусдаги қолдиқ босимга мос келган ҳароратгача совийди. Ҳосил бўлган суспензия корпуслардаги босимлар фарқи таъсирида иккинчи корпусга оқиб ўтади, у ерда яна қисман буғланади ва бошқа барча жараёнлар давом этади. Ҳосил бўлган кристаллизат охирги корпусдан барометрик қувур 2 ва гидравлик затвор 3 орқали ташқарига чиқарилади. Буғларни конденсациялаш совуқ сув III ёрдамида амалга оширилади. Совуқ сув кетма-кет барча конденсаторлар орқали ўтади. Айрим ҳолатларда ҳосил бўлган буғлар ёрдамида дастлабки эритма иситилади. Натижада кристалланиш жараёни учун сарфланаётган энергия ва совитувчи сувнинг сарфлари сезиларли даражада камаяди.



17.10-расм. Кўп корпусли вакуум-кристалланиш қурилмасининг схемаси:
1-кристаллизаторлар(корпуслар); 2-барометрик қувур; 3-гидравлик затвор; 4-кондесаторлар; I-дастлабки эритма; II-кристаллизат; III-совитувчи сув; IV-конденсат.
Саноатда ишлатиладиган кўп корпусли вакуум-кристалланиш қурилмаларида корпусларнинг сони 3 тадан 24 гача, ҳар бир поғонадаги ҳароратлар фарқи 4-5⁰С, кристалларнинг ўлчами эса 0,2-0,25 мм бўлиши мумкин.
Умуман олганда, вакуум-кристаллизаторлар бир қатор афзалликларга эга: уларнинг иш унумдорлиги катта; ускунанинг барча иш ҳажмида эритманинг бир меъёрда тўйиниши юз беради; ускуна ички юзаларининг ифлосланиш эҳтимоли жуда кам; ускунани хоҳлаган конструкцион материалдан тайёрласа бўлади.