Нефть ва газни қайта ишлаш жараёнлари ва ускуналари Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий ўқув юртлари бакалавриатининг «Нефть ва нефть-газни қайта ишлаш технологияси»

Дезинтегратор (лот.) – кам абразив мўрт материалларни янчиш (дағал майдалаш) машинаси.
Десорбер (лот.) – ютилган моддаларни адсорбент сиртидан ёки абсорбент ҳажмидан ҳарорат, босим ва бошқа омиллар таъсирида чиқаришга мўлжалланган ускуна.
Дистиляция (лот.) – кўп компонентли суюқ аралашмаларни қисман буғлатиш ва ҳосил бўлган буғни конденсациялаш йўли билан уларни таркибан фарқ қилувчи фракцияларга ажратиш.
Диффузия (лот.) – муҳит заррачалари (молекула, атом, ион ва коллоид заррачалар) нинг ҳаракати; модданинг кўчишига ва муҳитда муайян хилдаги заррачалар концентрацияларининг тенглашиши ёки улар концентрацияларининг тенг тақсимланишига сабаб бўлади. Муҳитда макроскопик ҳаракат (масалан, конвекция) бўлмаганда молекулалар (атомлар) диффузияси уларнинг иссиқлик ҳаракатига боғлиқ бўлади; бундай жараён молекуляр диффузия деб юритилади. Суюқликнинг уюрма ҳаракати таъсирида оқимда модданинг қўшимча тарқалиши юз беради; бу жараён турбулент диффузия деб аталади. Муҳитда ҳарорат, электр майдони ва шу кабилар доимо ўзгариб турганда диффузия концентрацияларнинг тегишли градиент бўйича мувозанатли тақсимланишига олиб келади (термодиффузия, электродиффузия ва бошқалар).
Дозатор (юнон.) – суюқ ёки сочилувчан материаллар массаси ёки ҳажмини автоматик ўлчаб, уларни дозалайдиган ускуна.
Изомерия (юнон.) – таркиби ва молекуляр массаси бир хил, бироқ тузилиши ва хоссалари ҳар хил моддалар (изомерлар) борлигидан иборат ҳодиса. Нефтни қайта ишлашда нормал углеводородлар (пентан, бутан, бензин фракцияси) дан 120-150⁰С да, босим 1 МПа гача бўлганда ва катализатор (алюминий хлорати) таъсирида изобутан ва изопентан олиш изомерлашга мисол бўла олади.
Катализ (юнон.) – кимёвий реакциялар тезлигининг катализаторлар иштирокида ўзгариши. Катализ деганда, одатда, реакциянинг тезланиши (мусбат катализ) тушунилади, бироқ тескари ҳодиса – реакциянинг секинлашиши (манфий катализ) ҳам мумкин. Катализда унчалик юқори бўлмаган ҳароратларда реакциялар катта тезликда боради, юзага келиши мумкин бўлган бир қанча маҳсулотлар орасида, асосан, муайян бир маҳсулот ҳосил бўлади. Кўпгина нефткимёвий жараёнлар каталитик реакцияларга киради.
Катализаторлар (юнон.) – кимёвий реакциялар тезлигини ўзгартирувчи моддалар. Одатда кимёвий реакцияларни тезлаштирувчи моддалар катализаторлар деб, кимёвий реакцияларни секинлаштирувчи катализаторлар ингибиторлар деб аталади. Синтетик алюмосиликатлар, платина гуруҳидаги металлар, кумуш, никель ва бошқалар катализаторлар хизматини ўтайди.
Клапан (нем.) – машиналар ва қувурларда газ, буғ ва ёки суюқлик сарфини бошқарадиган деталь. Клапан босимлар фарқини ҳосил қилиш (дроселли клапанлар), суюқликнинг тескари оқими пайдо бўлишига йўл қўймаслик (тескари клапанлар), газ буғ ёки суюқлик босими белгиланганидан ортганда уларни қисман чиқариб юбориш (сақлаш клапанлари), босимни пасайтириш ва уни маромида тутиб туриш (редукцион клапанлар) да ишлатилади.