|
Берилган нефткимёвий жараённи амалга ошириш учун зарур бўлган реактор русумини танлашда қуйидаги омиллар ҳисобга олинади: катализаторни ишлатилиши, унинг хоссалари ва сарфи; жараённинг термодинамик ҳолати – кимёвий реакцияни адиабатик, изотермик ёки политропик шароитда олиб борилиши; реакция зонасида берилган ҳарорат режимини таъминлаш учун қўлланилинадиган иссиқлик алмашиниш услублари; иссиқлик ташувчи агентларнинг хоссалари; жараённи амалга ошириш режими (даврий ёки узлуксиз).
Нефть ва газни қайта ишлаш технологиясида каталитик жараёнлар учун адиабатик реакторлар, этиленнинг полимерланиши учун политропик режимда ишлайдиган реакторлар, изобутанни бутилен билан алкиллашга мўлжалланган реакторлар, каталитик жараёнлар учун ҳаракатчан насадкали реактор блоклари, вакуум-дистиллятларни қайта ишлаш учун чангсимон катализаторли реакторлар, каталитик крекинг қурилмаси учун реактор-регенератор блоклари ва бошқалар кенг ишлатилади.
Саноатда ишлатиладиган баъзи реакторлар билан танишиб чиқамиз. Масалан, хом ашё радиал (яъни радиус бўйлаб) ҳаракат қиладиган каталитик риформинг реактори 19.1-расмда кўрсатилган. Ушбу реактор қобиқ 3 ва эллиптик кўринишидаги юқориги ва пастки тублардан иборат бўлиб, унинг
19.1-расм. Хом ашё радиал харакат килувчи каталитик риформинг реактори:
1-хом ашёнинг кириши учун штуцер; 2-хом ашё тақсимлагичи; 3-қобиқ; 4-қутича; 5-реакция маҳсулотлари йиғгичи; 6-катализаторни тушириш учун штуцер; 7-реакция маҳсулотларини тушириш учун штуцер; 8-таянч; 9-термопара учун муфта; 10-цилиндрси-мон стакан; 11-кўп зонали термопара. Оқимлар: I-хом ашё; II-реакция маҳсулотлари.
ички қисми 100 мм қалинликдаги торкрет-бетон билан қопланган. Реакторнинг чеккаси бўйлаб 60 та вертикал қутичалар 4 жойлаштирилган бўлиб, уларнинг катализаторга қаратилган деворлари перфорация қилинган, яъни қўтичалар деворларида тешиклар очилган. Ускунанинг ўқи бўйлаб реакция маҳсулотларини ташқарига чиқариб туриш учун перфорация қилинган қувур сифатида тайёрланган йиғгич 5 жойлаштирилган. Йиғувчи қувурнинг ташқи томони, катализаторни қувурга кириб кетмаслиги учун, катта ва майда тўрлар билан қопланган. Хом ашё реакторнинг юқори томонида жойлашган тақсимлагич 2 га берилади ва барча перфорация қилинган қутичалар 4 га киради, сўнгра радиал йўналишда катализатор қатламидан ўтиб, йиғгич 5 да тўпланади ва ускунанинг пастки қисмида жойлашган штуцер 7 орқали ташқарига чиқарилади.
Катализатор қатламининг юқори қисмида цилиндрсимон стакан 10 ўрнатилган бўлиб, ускунани ишлатиш жараёнида катализатор қатламининг чўкиши юз берган пайтда ҳам стакан катализатор қатламига ботиб турган ҳолатда бўлади, бундай шароитда муҳитнинг катализатор қатлами устидан ўтишининг олди олинади. Катализаторни алмаштириш пайтида уни тушириш учун ускунанинг пастки тубида қия штуцер 6 кўзда тутилган. Реакторнинг ичидаги ҳароратни назорат қилиш учун учта кўп зонали термопаралар 11 ўрнатилган. Қобиқ деворидаги ҳароратни термопаралар ёрдамида назорат қилиш учун унинг юзасига муфталар 9 пайвандланган. Реакторнинг ички қисмларини кўриб чиқиш, монтаж қилиш ва катализаторни юклаш ишлари хом ашёни киритиш учун кўзда тутилган юқориги диаметри 800 мм бўлган штуцер 1 орқали амалга оширилади.
Хом ашё аксиал йўналиш билан ҳаракат қиладиган дизель ёнилғисини гидротозалаш реактори 19.2-расмда кўрсатилган. Ушбу реактор ташқи томонидан изоляция қилинган қобиқ 3 дан иборат бўлиб, унинг ичига катализаторнинг иккита қатлами жойлаштирилган. Хом ашё катализатор қатламлари орқали тепадан пастга қараб ҳаракат қилади. Катализаторнинг ҳар бир қатламини оқимнинг динамик таъсиридан ҳимоя қилиш учун чиннидан ясалган шарлар қатламидан фойдаланилган. Реакторнинг юқориги қисмида патрубкалари бўлган тақсимловчи тарелка 1 ўрнатилган бўлиб, унинг тагига фильтрловчи мослама 2 жойлаштирилган. Ушбу мослама катализатор қатламига ботирилган цилиндрсимон корзиналардан иборат. Корзиналар чивиқдан пайвандланган; уларнинг ён томонлари ва пастки қисми тўр билан қопланган. Корзиналарнинг юқориги қисми очиқ. Корзиналарда ва катализаторнинг юқориги қисмида коррозия маҳсулотлари
Do'stlaringiz bilan baham: |
