Нефть ва газни қайта ишлаш жараёнлари ва ускуналари Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий ўқув юртлари бакалавриатининг «Нефть ва нефть-газни қайта ишлаш технологияси»

Жараён кўрсатгичларининг вақт давомида ўзгариш хусусияти бўйича синфлаш. Кимёвий реакторнинг ичидаги хоҳлаган бир нуқтани кўриб чиқамиз. Агар ушбу нуқтадаги кўтсатгичлар (реагентлар ёки маҳсулотлар концентрациялари, ҳарорат, тезлик ва бошқа кўрсатгичларнинг қийматлари) кимёвий реакция вақтининг хоҳлаган моментида бир хил қийматларга эга бўлса, бундай шароитда реакторнинг режими турғун бўлади. Турғун режимда реактордан чиқаётган оқим кўрсатгичлари вақтдан боғлиқ бўлмайди. Одатда реакторга киришдаги кўрсатгичларнинг вақт давомидаги бир хиллиги натижасида ундан чиқишдаги кўрсатгичларнинг ҳам вақт давомида ўзгармаслигига эришилади. Турғун режим узлуксиз ишлайдиган реакторларда хосил бўлиши мумкин.
Агар эркин равишда танланган нуқтада кимёвий жараён кўрсатгичларининг вақт давомида маълум қонуният билан ўзгариши юзага чиқмаса реакторнинг ишлаш режими нотурғун бўлади. Барча даврий ишлайдиган реакторларда нотурғун жараёнлар юз беради.
Турғун режимда ишлайдиган реакторларни моделлаштириш осон, чунки улар оддий тенгламалар орқали ифода қилинади. Бундай реакторларда амалга ошириладиган жараёнларни эса автоматлаштириш қулай. Жараённинг нотурғунлиги реакторни математик услуб билан ифода қилиш ва уни бошқаришда бир оз қийинчилик туғдиради. Бироқ бундай реакторларнинг ишини оптимал (мақбул) ҳолатга келтириш қийин эмас.
Реакторларни конструктив аломатларга асосан синфлаш. Кимёвий реакторлар бир-биридан бир қатор конструктив аломатлар бўйича фарқланади, чунки бундай кўрсатгичлар ускуналари ҳисоблаш ва тайёрлашга таъсир кўрсатади. Ушбу принципга асосан реакторлар қуйидагича синфланади: идишсимон реакторлар (автоклавлар; реакторлар-камералар; цилиндрсимон вертикал ва горизонтал конверторлар ва ҳоказо); колоннали реакторлар (насадка ва тарелка русумидаги колонналар-реакторлар; катализаторнинг қўзғолмас, ҳаракатланувчи, мавҳум қайнаш қатлами бўлган каталитик реакторлар; полкали реакторлар); иссиқлик алмашгич русумидаги реакторлар; реакцион печь русумидаги реакторлар (шахтали, полкали, камерали, айланувчи печлар ва ҳоказо).