Neft va gazni qayta ishlash kimyoviy texnologiyasi

Deasfaltlash va deparfinlash ana shunga asoslangan.

Ko’rsatkich lar	Fenol	Furfurol	Propa n	M-krezol	P-krezol	MEK	Dixloret an	Atseton
Kimyoviy formulalar	C2H5O H	C4H3OC H O	C3H8	CH3COH OH	CH3C6H4 OH	CH3CO2 H5	C2H4Cl2	CH3CO2 CH3
Molekulyar massa	94,1	96,09	44,09	108,0 6	108,06	72,4	98,96	58,08
zichlik nd^20	1,071	1,1614	0.502 C	,0465	1,0341	),8O50	1,2520	0,7920
Qotish harorati nergizm, 0,1 MPa.°C	42,0	-38,7	-187,7	11,8	34,6	-86,3	-	-94,7

Qaynash harorati, 0 IMPa °C	181,4	161,7	-42,2	201,1	202,3	79,6	83,7	5
Suvdagi eruvchanlig i 30^0C,% m as s.	33,0	6,5	-	14,5	14,5	9,9	0,14
Azeotrop aralashman i suv bilar qaynash ha rorati, °C	99,6	97,8	-	98,9	98,7	73,45	72

TEXNOLOGIK QISM

Moylarni deasfaltlash

Qoldiq moylarni gudron va yarim gudronlardan ishlab chiqariladi. Bu fraksiyalarda ayniqsa smolali neftlardan olingan bo’lsa, 50 % gacha smola va asfalten bo'ladi. Smola asfaltenli biilkmalaming murakkabligi selektiv erituvchini qo‘llashga yo‘li bermaydi. Shuning uchun moyni qimmatbaho uglevodorodlari uchun erituvchi tanlanadi.Smola-asfaltenli birikmalar erituvchida diyarli erimasdan cho‘kmada qoladi. Erituvchi sifatida suyuq propan ishlatiladi.Moy uglevodorodlarining propandagi eritmasidan smolalar 50—85°C oralig‘ ida yengil ajraladi.Haroratning yuqori darajasi propanning kritik harorati bilan (96,8°C) chegaralanadi. Propan harorati kritik harorat yaqinlashgani sari uni eritish qobiliyati pasayadi, moyning uglevodorodlari qisman smolalar bilan cho‘kib qoladi. Buning mit Unsida moyning chiqishi pasayadi. Past haroratda buni leskurisi bo‘lib suyuq propanni eritish qobiliyati ortadi va 40°C dn smolalar propanda eriydi va moyning sifati pasayadi

Jarayon kolonnada olib boriladi. Propan kolonna tagidan bcriladi, moylar esa tepa qismidan, kolonnani tepa qismida, harorat 70-75°C va pastki qismida 50-60°C bo‘ladi. Kolonnani tepa va pastki qismida haroratni har xil ushlab turish natijasida moydan smola va asfaltenlarni to‘liq ajratib olinadi. Haroratni bu farqiga deasfaltlash gradiyenti deyiladi. Propanni suyuq holda ushlab turishi uchun jarayon 4-4,5 Mpa da olib boriladi. Erituvchini va boshlang‘ich mahsulotning nisbati tajriba yo‘li bilan topiladi va u xomashyodagi uglevodorodlar soniga bog‘liq. Uglevodorodlar miqdori qancha ko‘p bo‘lsa, propan bilan boshlang‘ich mahsulot nisbati ham shuncha ko‘p bo'ladi.Propan va boshlang‘ich modda 4:1 dan 8:1 gacha bo‘lgan nisbatda olinadi. Propanning miqdori ma’lum darajagacha oshirish deasfaltizat sifatiga yaxshi ta’sir ko‘rsatadi, smolali-asfaltenlarni cho‘ktirish tezlashadi.
Deasfaltdash jarayonini bir bosqichda olib borish mumkin, lekin olingan mahsulotning sifati ikki bosqichli jarayonda ko‘ngildagidek bo'ladi. Birinchi bosqichda, olingan asfalt eritmasidan qimmatbaho uglevodorodlarni
ajratib olish uchun ikkinchi bosqichda deasfaltlanadi. Ikki bosqichli sxemada gudrondan moyni olish 10 % ga ortadi. I va II bosqich deasfaltizatlari sifat bo'yicha katta farq qiladi.