Neft va gaz konlari mashina va jihozlari

Mexanik 
uzatmali 
shtangali 
nasoslar 
neft 
sanoatida 
keng 
qo’llanilmoqda,  ular  yordamida  quduqlarning  ikki    qismi  ishlatiladi.  Jihoz 
shtangali  nasos  yordamida  suyuqlikni  ko’tarishga  mo’ljallangan.  Guruhga  quduq 
nasosi  mansub bo’lib,  nasos kompressor quvurlar  yordamida  harakatga keltiriladi. 
Nasos  shtangasi  va  yer  usti  uzatmalari  kiradi,  energetik  qurilma  va  mexanik 
aylantirgich valning aylanma harakatini shtanga tizmasini ilgarilanma – harakatini 
uzatuvchi qurilmadir. 
5. 
Gidravlik  uzatmali  shtangali  qurilmada  mexanik  aylantirgichni 
o’rniga  gidravlik  qurilmaning  qo’llanilishi  bilan  farq  qiladi,  metall  sarfini, 
massasini  keskin  kamaytiradi,  qurilmaning  tagiga  quvvatli  poydevor  qurish  talab 
qilinmaydi.  Mexanik  uzatmali  qurilmaning  gidravlik  uzatmalarining  ko’p  sonli 
turlari  mavjud,  o’lchamlari  konstruktiv  variantlari  har  xil  parametrlarga  va 
tasniflarga ega. 
6. 
Shtangasiz  qurilma  markazdan  qochma  elektr  nasoslar  yordamida 
yuqori  debitli  quduqlarni  ishlatishga  mo’ljallangan.  Ko’p  sonli  har  xil 
o’lchamlarda  tayyorlanadi  va  yetkazib  beriladi,  uning  tarkibiga  elektr  dvegatelli 
markazdan  qochma  nasos  quvurining  birikmasi  kiradi  va  ingichga  mustaqil  kabel 
yordamida  quduqqa  birgalikda  tushiriladi  va  elektr  uzatma  bilan  yer  ustidan 
boshqariladi. 
7. 
Shtangasiz  elektr  vintli  quduq  nasoslari  debiti  katta  bo’lmagan 
quduqlarni  ishlatishda  qo’llaniladi  va  markazdan  qochma  vintli  nasoslardan  farq 
qiladi. 
8. 
Shtangasiz  gidravlik  porshenli  quduq  nasoslar  chuqur  va  qiya 
yo’naltirilgan  quduqlarda  qo’llaniladi.  Qurilmaning  tarkibiga  nasos  qurilmasining 
birikmasi  orqali  quduqqa  tushiriladigan  gidravlik  uzatmali  nasoslar,  yer  usti  kuch 
beruvchi  uzatmali  nasoslar,  gidravlik  uzatma,  quduq  nasosiga  ishchi  suyuqlikni 
haydagich va ishchi suyuqliklar tayyorlanadigan tizimlar kiradi. 
9. 
Bir  quduq  orqali  bir  nechta  har  xil  tasniflarga  ega  bo’lgan 
qatlamlardan foydalanadigan jihozlar bir stvolga joylashtiriladi va tarkibiga har xil 
turdagi  jihozlarning  majmuasi  kiradi  (favvora  va  nasoslar),  natijada  bir  quduq 
orqali  ko’p  qatlamli  neft  va  gaz  konlari  birgalikda  ishlatiladi  va  ishlatish 
quduqlarining  soni  qisqartiriladi.  Bu  guruhdagi  jihozlarning  tarkibiga  quduq 
stvolini  ajratuvchi  quduqqa  tushiriladigan  pakerlar,  ko’targichlar  –  u  yoki  bu 
usulda  quduq  ichidan  suyuqlikni  yer  ustiga  ko’tarib  beradi,  quduq  ustida 

---

 
11 
joylashtirilgan  jihozlar  har  xil  tasnifdagi  qazib  olingan  neft  yoki  gazni  yig’ish 
tizimlariga yo’naltiradi. 
III guruh. Birinchi holatda yer osti ta’miri kapital ta’mirlash, ikkinchidan esa 
– quduqni joriy ta’mirlash deyiladi. Bundan tashqari shu guruhdagi jihozlar orqali 
quduq  kapital  ta’mirdan  keyin  ba’zida  esa  burg’ilangandan  so’ng  o’zlashtiriladi. 
Bu  guruhdagi  jihozlardan  quduqlarni  favvora,  gazlift  yoki  nasos  ko’targichlar 
yordamida jihozlashda ham foydaniladi. 
 
Guruhga quyidagi jihozlar kiradi: 
1. 
Ko’targichlar  –  tushirish-ko’tarish  operatsiyalarida  quduq  ichidagi 
favvora  va  gazliftlarning  hamma  turdagi  quduq  nasoslarini,  quvur  tizmasini, 
shtangani, kabellarni ko’tarib olishda qo’llaniladi. 
2. 
Barqaror  (ko’chmas)  yuk  ko’taruvchi  inshootlar  ko’targichlar  bilan 
birgalikda qo’llaniladi. Ko’targichlar tarkibiga uzatmalar, chig’ir, transport bazasi, 
polispast tizimi kiradi va ulardan asosan joriy tamirlashda foydalaniladi. 
3.