Neft mahsulotlarini sarfini tejash, me'yorlash va yong‘in chiqish

 Rezina materiallarialining tarkibi:
1. Kauchik – yuqori molekulyar modda bo’lib, tarkibida dien
uglevodorodlardan iborat,
2. To’ldirgichlar – mahsulot sifatini yaxshilaydi, qattiqligi, mustahkamligi,
yorilishiga va ishqalanishga qarshiligini oshiradi. Rezina shinalariga
to’ldirgich sifatida turli qora kuya, talk, bo’r, sink oksidi va boshqalardan
foydalaniladi.
3. Plastifikatorlar (yumshatgichlar) – parafin, vazilin, olein kislotasi, smolalar,
mum va boshqalar rezina aralashmasini kukunsimon ingradientlarni bir
tekis joylashuvida plartikligini oshiradi hamda rezinali mahsulot
texnologiyasini yaxshilad, sovuq bardoshlik xuxusiyatini oshiradi.
4. Rezina materiallarini eskirishga moyilligini kamaytirish, ishlash mudatini
oshirish, uchun kimyoviy birikmalar 1-2 % qo’shiladi.
5. Bo’yoqli moddalar – rezinaga rang berish uchun sink achitmasi, titan
achitmasi, qorakuya va anelin bo’yoqlari qo’llaniladi.
Rezina olish uchun – rezina aralashmasi kauchuk bilan vulkanlanadi.
Kauchukning oltingugirt, to’ldiruvchilar (qurum) va boshqa moddalar bilan
aralashmasini qizdirish vulkanlash deyiladi.
Rezinaning xuxusiyati uning turiga kiradigan kauchuk tarkibiga bo’liq. Shina
ishlab chiqarishda 20 dan ortiq kauchuk turi ishlatiladi.
Kauchuk asosiy rezina qorishmasi bo’lib rezinaning sifatini belgilaydi. Shina
rezinali aralashmalarda 50-60 % kauchuk tashkil etadi. Vulkanizasiya moddalar
sifatida organik perekslar, bazi metallarning oksidlari, fenolformaldegid smolasidan
foydalanish mumkin.
Oltingugurtning kauchukga qoshilishi asosiy kimyoviy reaksiyadir.
Oltingugurt kauchukga qancha miqdorda qo
ʻ
shilsa ham chiqqan mahsulot kata
mustahkamlikka ega bo
ʻ
lishi kerak. Oltingugurt miqdoriga asoslanib rezina
yumshoq (1-4 %), yarim qattiq (6-10 %) va qattiq (30-50 %) bo’ladi.
Rezina materiallarining mustahkamligi vulkanizasiya darajasiga bogliq.
Vulkanizasiya maromiga yetmaganda yoki vulkanizasiya oshib ketganda rezinalar
kengayishida mutahkamlik chegaralangan bo
ʻ
ladi, haroratning oshishi bilan
rezinaning mustahkamlik chegarasi pasayadi.