Нефт битумлари вазифа. Битумнинг чўзилувчанлигини, юмшаш ҳароратини ва унга игнанинг ботиш чуқурлигини (қаттиқлигини) аниқлаш

Bitum iliq suvda 1 soat turgach, idish (vanna)dan olinib, 25°S suv to‘ldirilgan kristallizatorga joylanadi va kristallizator penetrometming stoliga o'matiladi (9.1-rasm).

Sterjenning uchidagi igna bitumga salgina tekkizib qo'yiladi (lekin bitumga botirilmaydi). Bu ishni ko'zgu yordamida osonlikcha bajarish mumkin. Kremalyer (kontakt reyka) sterjenning yuqori maydonchasiga yetkaziladi.siferblatmilinol raqamigato‘g‘rilanadiyoki uning qaysi raqam to‘g‘risida turganligi qayd qilinadi; sekundomer yurgizib yuborilib, ayni paytda to'xtatish tugmasi 4 bosiladi, shunda igna penetrometr erkin surilib, 5 soniya mobaynida bitumga botadi; tugmaga 5 soniya bosib turiladi va qo‘yib yuboriladi. Keyin kremalyeming pastki qismi sterjenning yuqorigi maydonchasiga yetkaziladi, shu payt kremalyer bilan birga siferblat mili ham suriladi, ignaning 5 soniya mobaynida qanday masofaga siljiganligini ko'rsatadi.

Bitumning qovushqoqligi uning har xil joyini teshib ko‘rib uch marta aniqlanadi: igna bitumni kosaning chetidan 10 mm. nariroqdan va 10 mm. oralatib teshishi lozim. Uch marta aniqlash natijalarining o'rtacha arifmetik qiymati ignaning bitumga qanday chuqurlikda botganligini bildiruvchi ko'rsatkich bo'lib, graduslarda ifodalanadi va millimetrning o'ninchi hissalaridagi botish chuqurligiga mos keladi. Uch marta o'tkazilgan sinov natijalari o'rtasidagi tafovut quyidagi qiymatlardan katta bo‘lmasligi lozim.

Ninaning botish chuqurligi: daraja 150-200 75-150 25-75 25 gacha; orasidagi farq, daraja 10 5 3 1.

Natijalar o'rtasidagi tafovut bundan katta bo'Igan hollarda bitumning qovushqoqligi takror aniqlanishi zarur. Igna bitumga har gal botgandan keyin (har galgi tekshirishdan so‘ng) uni uyasidan chiqarib olish va uchini benzinda yuvib tozalash, artib quritish tavsiya etiladi.

Bitumning cho'ziluvchanligini aniqlash

Cho'ziluvchanlik deganda, bitumning cho'zuvchi kuch ta’sirida cho'zilib, ingichka ip kabi uzayishga moyilligi tushuniladi.

Cho'ziluvchanlik santimetrlarda ifodalanadi va 25°S haroratda uzilish darajasigacha taranglashgan bitum ipining uzunligi hamda uning 5 sm/min tezlikda cho'zilishi bilan tavsiflanadi va sm. da ifodalanadi.