Неа фанининг республикамизда жорий қилинаётган илғор технологиялари ва уларни ривожлантиришдаги ахамияти

AKMning tebranish metodikasi


Organik materiallar asosidagi strukturalarni va biologik obyektlarni tekshhirishda AKMning tebranish metodikalari qo’llaniladi. Bu usul yuzada tebranayotgan kantileverning o’zaro ta’sir parametrlarini qayd qilishga asoslangan. Bu metodikaning ahamiyati shundaki, skanerlash jarayonida zondning namuna yuzasidagi mexanik ta’sir etishini kamaytirishga imkon tug’iladi. Bundan tashqari, tebranish metodikasining taraqqiy etishi, namuna yuzasini turli xossalarini o’lchashda AKM arsenali imkoniyatlarini kengaytirdi. AKMning bunday rejimda ishlashida yuqori bikrlik koeffitsiyentiga ega bo’lgan, zondning namunada turli ta’sir etishdan o’z xohishisiz o’zini olib qochmasligini va yuqori sezgirlikni ta’minlash imkonini beradigan kantileverdan foydalaniladi. Tekshirilayotgan obyekt bog’liqligiga qarab kantilever katta yoki kichik bikrlikni tanlab oladi.
Ammo, tebranish metodikasi vaqtida, tizim tashqi manba titrashiga o’ta sezgir bo’lib qoladi. Bu har tomonlama manba ta’sirni yo’qotish maqsadida, passiv yoki aktiv antititrash himoyasidan foydalaniladi.


AKM kantilever tebranishi kontaktsiz rejimi


Kontaktsiz rejimda kantilever kerakli tebranishni 1nm kichik amplituda tartibida sodir etadi. Zondni yuzaga yaqinlashtirganimizda kantilever namuna tomoniga qo’shimcha kuch bilan ta’sir etishni boshlaydi. Van-der-Vaals o’zaro ta’sirida, qayerda tortishish kuchi ta’siri bo’lsa,bu zond va namuna orasidagi masofa sohasiga mos keladi. Bu holatda, namuna yuzasi bilan zondning mavjud o’zaro ta’sir kuchi ACHX va FCHX tizimlarning qo’shimcha siljishiga olib keladi (24.3 – rasm).
Tizimning amplituda - chastotaviy xarakteristikasi:
(24.1)
Tizimning faza – chastotaviy xarakteristikasi:
( 24.2)

24.3 – rasm: Kuch ta’sirida kantilever ACHX va FCHXsini o’zgarishi