Назорат саволлари

Агар пойдевор заминдаги кучланиш-деформация ҳолатининг биринчи босқичи чегарасида ишласа (р  рcr,1), унинг юк кўтариш қобилияти етарли деб қаралади. Чунки, бунда чўкиш чизикли-деформацияланиш қонуниятига бўйсунади.

• Агар пойдевор заминдаги кучланиш-деформация ҳолатининг биринчи босқичи чегарасида ишласа (р  рcr,1), унинг юк кўтариш қобилияти етарли деб қаралади. Чунки, бунда чўкиш чизикли-деформацияланиш қонуниятига бўйсунади.
• Тўғри лойиҳаланган пойдеворлар заминидаги грунт, одатда, шакл ўзгаришининг биринчи босқичи чегарасида ишлайди. Қурилиш меъёрлари ва қоидалари (ҚМҚ) бўйича, пойдеворсозлик амалиётининг натижаларига асосланган ҳолда, замин грунтини рcr,.1 дан бир-оз каттароқ бўлган р = Rn босимгача ишлатиш рухсат берилади. Rn босим замин грунтининг меъёрий қаршилиги дейилади

5.2. ТАБИИЙ КУЧЛАНИШЛАР

• 5.2. ТАБИИЙ КУЧЛАНИШЛАР
• Замин грунтнинг ихтиёрий горизонтал текислиги, ундан юқорида жойлашган грунт қисмларининг хусусий оғирлигидан ҳосил бўладиган босимни ўзига қабул қилади. Бу босим ТАБИИЙ БОСИМ дейилади ва кўрилаётган текислик (кесимга) қуйилган ташқи куч вазифасини бажариди. Табиий босим ички кучлар - табиий кучланишлар билан мувозанатлашган бўлади. Кучланишларни аниқлашда грунт шартли равишда яхлит жисм деб қаралади. Бундай ҳолда табиий босим (ташқи куч) ва табиий кучланишларнинг миқдорлари бир-бирига тенг ва улар ўзаро қарама-қарши йўналган бўлади.
• Таркиби бир жинсли бўлган (бир хил тузилишдаги грунтдан ташкил топган) замин грунтининг ихтиёрий чуқурликдаги кесимида ҳосил бўладиган табиий кучланишларнинг вертикал ташкил этувчиси қуйидаги формула бўйича аниқланади:
• zgi =  Zi , (5.2)
• бу ерда  - грунтнинг солиштирма оғирлиги;
• Zi - кўрилаётган кесимнинг ер юзасига нисбатан жойлашиш чуқурлиги.

Табиий кучланишларнинг горизонтал ташкил этувчилари миқдорлари бўйича бир-бирига тенг, уларни аниқлаш ифодаси эса қуйидаги кўринишга эга:

• Табиий кучланишларнинг горизонтал ташкил этувчилари миқдорлари бўйича бир-бирига тенг, уларни аниқлаш ифодаси эса қуйидаги кўринишга эга:
• xgi = ygi =  zgi , (5.3)
• бу ерда  - ён босим коэффициенти:  =  / (1 - ).
• Замин ва пойдеворларни лойиҳалашда, асосан, табиий кучланишларнинг вертикал ташкил этувчиси ишлатилади. Шу сабабли, бундан кейин фақат ушбу кучланишлар ҳақида сўз юритилади ва улар шартли равишда ТАБИИЙ КУЧЛАНИШЛАР деб аталади.