Назорат саволлари

5.3. Иншоотдан узатиладиган босим

• 5.3. Иншоотдан узатиладиган босим
• таъсиридаги кучланишлар
• Ташқи юклардан ҳосил бўладиган кучланишларни аниқлашда грунт бир марта юкланган, яхлит ва чизиқли деформацияланадиган жисм сифатида қаралади. Бу эса ўз навбатида, кучланишларни эластиклик назариясининг қоидалари ва ечимлари асосида аниқлаш имконини беради.
• Маълумки, ташқи юклар пойдевор орқали заминга ёйилган куч (босим) кўринишида узатилади. Агар бу босим текис тақсимланган бўлса, юкланиш майдончасининг марказий ўқи бўйлаб z чуқурликда жойлашган ихтиёрий А нуқтадаги (5.3-расм, а) нормал кучланишлар қуйидаги формула бўйича аниқланади:
• zp = КР3 , (5.6)
• бу ерда К – махсус жадвал бўйича пойдевор шакли ва ўлчамларига боғлиқ ҳолда қабул қилинадиган (босимнинг сўниб бориш қонуниятини белгиловчи) коэффициент; Р3 – пойдевор товони бўйича таъсир қилувчи зичловчи босим.

Ирригация иншоотларининг пойдеворлари, кўпинча, тўғри тўртбурчак шаклида лойиҳаланади. Бундай ҳолда, ҳар хил чуқурликлардаги нормал кучланишларни аниқлашда, К коэффициентнинг қиймати нисбий чуқурлик m=2Z/b ва пойдевор товони томонларининг нисбати n = l/b га боғлиқ ҳолда махсус жадвал маълумотлари бўйича қабул қилинади.

• Ирригация иншоотларининг пойдеворлари, кўпинча, тўғри тўртбурчак шаклида лойиҳаланади. Бундай ҳолда, ҳар хил чуқурликлардаги нормал кучланишларни аниқлашда, К коэффициентнинг қиймати нисбий чуқурлик m=2Z/b ва пойдевор товони томонларининг нисбати n = l/b га боғлиқ ҳолда махсус жадвал маълумотлари бўйича қабул қилинади.
• Пойдеворнинг қирраларидан ўтган вертикал ўқ бўйича Z чуқурликда жойлашган ихтиёрий С нуқтадаги (2.3-расм, б) нормал кучланишлар, Д.Е.Польшиннинг тадқиқотларига кўра, қуйидаги ифода ёрдамида ҳисобланиши мумкин:
• zp = 0,25 КР3 . (5.7)
• (5.7) – ифодаги К нинг қийматини жадвал бўйича қабул қилишда, нисбий чуқурлик m = Z/b га тенг деб қабул қилинади.