Nazorat savollari 0ziq-ovqat sanoat korxonalarining xom ashyolari turlari bo’yicha sinflanishi

5. Xomashyoni saqlash usullarining turlari.
Xomashyoni saqlash masalasini xal qilish amalda qo’llaniladigan usullar turlari quyidagilardir:
1) Xomashyoni saqlashga tayyorlash (qo’shimchalardan tozalash, navlarga ajratish, taralash yoki omborlash va xokazo).
2) Xomashyoni quritish (donlar va moyli urug’larni) yoki konservalash (meva va sabzavotlarni).atrof muxitda optimal sharoitlarni hosil qilish va avtomatik boshqarish (tarkibi, nisbiy namligi,xarorati).
3) Zaxiralarga turli zararkunanda va xashorotlarni kirishini oldini olish (xashoratlar, kemiruvchilar, qushlar).
4) Xomashyoni ishlab chiqarishga tayyorlash.
Bu saqlash tadbirlarini amalga oshirish, xomashyoni nafaqat miqdoran saqlab qolish banki uning texnologik sifatini saqlab qolib sifatli oziq-ovqat maxsulotlari ishlab chiqarishga asos soladi.

6. Xomashyoni saqlash davridagiyo’qotish larning turlari va ularning moxiyata.
Xomashyoni qayta ishlash davrigacha saqlashda yo’qotishlar bo’ladi. Yo’qotishlar ikki xil - massa bo’yicha yo’otish (og’irligi kamayadi) va sifat bo’yicha (kerakli moddasi kamayadi) yo’qotishdir. Bu yo’qotishlar o’zaro bog’lik bo’lsa xam massa yo’qotish xar doim xam sifatga ta’sir qilmaydi (to’kilib kamayish). Xomashlarni saqlash yo’qotishlarini besh guruxga bo’lish mumkin: mexanik, fizik-kimyoviy, biologik, biokimyoviy va kimyoviy yo’qotishlar. Mexanik yo’qotishlar asosan xomashyo fizik xususiyatlariga ko’ra to’kilish, sochilish, yuvilish xisobiga bo’ladi.
Xomashyo massasining fizik-kimyoviy yo’qotishlari asosan bug’lanishi, ko’rishi xisobiga bo’ladi. Bunday yo’qotishlar asosan suyuq maxsulotlar, meva va sabzavotlarga xosdir.
Xomashyoning biologik yo’qotilishi uni yuzaga keltiruvchi asosiy ikkita sabab - mikrobiologik jarayonlar va zararkunandalarning (xashorat va kemiruvchilar) ko’payishidir.
Biokimyoviy yo’qotishlar xomashyoda tirik organizmga xos nafas olish jarayonining davom etishi xisobiga sodir bo’ladi.
Kimyoviy yo’qotishlar radiatsiya, yorug’lik, xavo kislorodi, turli noorganik katalizatorlar ta’siri amalga oshishi mumkin bo’lgan reaksiyalar xisobiga vujudga keladi. Yuqorida keltirilgan yo’qotishlarni oldini olish xomashyoni saqlashning asosiy vazifasidir. Saqlashni tashkil qilish prinsipi xomashyoning quruq (don, un va boshqalar) yoki suvli (meva va sabzavotlar) ekanligiga qarab tanlanadi