Nazaruy materiallar semestr o’quv materiallari Ma’ruza mavzu 1

31- Ma’ruza
Mavzu 31. In'fuzion eritmalar tayyorlash. (Ringer, Ringer-lokk, Filatov, Disol, Trisol va boshqa eritmalar)
Reja:

1. In’eksion dori turlari texnologiyasi.

2. Infuzion eritmalar tasnifi;
3. Infuzion eritmalarga qo’yiladigan talablar;
4. Infuzion eritmalar tehnologiyasi;
5. Ringer va Ringer-Lokk eritmalari;
In’eksion dori turlarining xususiy tayyorlanishi va ularni turg’unlashtirish
Sterilizatsiya bosqichi eng bosqichlardan hisoblanadi. Bu bosqichni amalga oshirishda GMP talablari asosida mumkin qadar mikroorganizmlardan xoli qilinadi. Sterilizatsiyada strelizatsiya qilinaetgan eritmlarga konservantlar qo’shish tavsiya etiladi.²⁰
Novokain, kofein-benzoat natriy, askorbin kislota, glyukoza, natriy gidrokarbonat eritmalarini tayyorlash
Eritmalar turg’unligini aniqlaydigan asosiy ko’rsatkich bu uni tarkibidagi dorivor moddani fizik-kimyoviy xususiyati hisoblanadi. Eritma tarkibidagi dori modda barkarorligi asosan moddani o’zini turg’unligi hamda eritma tarkibidagi erituvchida eriganda xususiyatlarini o’zgartirishi mumkinligi bilan ifodalanadi. In’eksion eritmalar tayyorlashda esa bu xususiyatlar va turg’unlikni o’zgarishi sterilizatsiya ta’sirida, ya’ni harorat ta’sirida bir necha bor tezlashishini hisobga olish kerak. Dori moddalar parchalanishini bir qancha usullari borligini bilgan holda, ulardan eng ko’p uchraydigani gidroliz hamda oksidlanish reaksiyalari bo’lgani uchun ham, biz ana shu parchalanishlarga to’xtalib o’tamiz. Gidroliz tuzlarda, yog’larda, efir va uglevodlarda uchraydigan parchalanish xodisasi bo’lib, u tuzning kimyoviy xususiyati, harorat hamda modda konsentratsiyasi bilan bog’liq bo’ladi.
Tarkibida 3% dan ortiq dorivor modda saqlagan in’eksion eritmalarni tayyorlash
In’eksion eritmalar og’irlik — hajm usulida tayyorlanadi. Bu talab dori moddalar konsentratsiyasi 3% dan ortiq bo’lganda, ya’ni og’irlik — hajm va og’irlik buyicha konsentratsiyalar orasidagi farq sezilarli darajada o’zgarganda, alohida ahamiyat kasb etadi.
Rp: Sol. Analgini 25%- 10 ml
Sterilisetur!
D.S. 100 flakon.
Eritma 2 xil tayyorlanishi mumkin:
1. Steril ulchov kolbasiga 250g analgin aseptik sharoitda tortib olib solinadi. Ustiga in’eksiya uchun ishlatiladigan suvdan solib eritiladi va eritma hajmi 1 litrga etkaziladi.
2. Ulchov kolbasi bo’lmaganda suv miqdori eritmaning zichligiga kura hisoblab topiladi. 25% li analgin eritmasining zichligi 1,080 g / ml. Bundan 1 litr eritma og’irligi:
1000ml x 1,080 g/ml = 1080 g
In’eksiya uchun ishlatiladigan suvning miqdori:
1080 g — 250g = 830 ml
Steril yordamchi idishga 250 g analgin va 830 ml in’eksiya suvi solib eritiladi.
Erituvchi miqdorini dori moddasining hajm oshish koeffitsienti (XOK) orqali ham hisoblash mumkin. Analginning XOK 0,68 ga teng. Bundan, 250 g analgin suvda eriganda eritma hajmi 170 ml (250 x 0,68) ga ortadi. Demak, in’eksiya uchun ishlatiladigan suvning miqdori: 1000 ml —170ml = 830 ml bo’lishi kerak.
Tayyor eritma steril filtrlanib, 10 ml hajmdagi idishlarga qadoqlanadi. Idishning ogzi rezinka probka va alyumin qopqoq bilan zich qilib berkitiladi. Mexaniq zarrachalar bor-yukligi tekshirilib, so’ng avtoklavda 120°S haroratda 8 daqiqa davomida sterillanadi. YAna qaytadan mexaniq zarrachalar bor-yukligi tekshirilib, tegishli yorliq epishtiriladi. Eritmaning yaroklilik muddati 30 kun bo’lib, u korongi va salqin joyda saqlanishi lozim.