32
Ташкилот структураси
- ташкилотнинг
максадларига самарали етиши
учун бошкарув
даражалари ва
функционал сохаларини мантикан
муносабатларини белгилаш шакли.
Ташкилотнинг
ичики
элементлари:
максадлари,
структуралари,
вазифалари, технологиялар ва инсонлар хамкорлиги расмда курсатилган.
6 - расм. Ташкилотнинг ички мухити
Технология
одамлар
максадлар
структура
вазифалар
7 - расм. Ташкилотнинг ички элементлари узаро богликлиги
Корхоналарда расмий ва норасмий ташкилотлар бор.
Расмий ташкилот -
рахбарият хукми билан ташкилот максадига етиши
учун тузилган одамлар гурухига айтилади.
Норасмий гурухлар
-
маълум максадларга етиши учун доимий
муносабатни шакллантириш учун стихияли равишда
ташкил топган одамлар
гурухига айтилади.
Ташкилотнининг ички мухити
Ташкилот
максад-
лари
Ташки-
лий
струк-
тура
Вазифа-
лар
Техноло-
гия
Ходим-
лар
Ташкилотлар
34
Бошкарувнинг ташкилий структуралар самарадорлиги лойихалаштириш
принцпларига амал килинишига богликдир:
1) бошкарув бугинларининг окилона микдори ва ахборотни юкори
рахбарда бажарувчигача утиш муддатини кискартиш;
2) ташкилий структуралар таркибий кисмларини аник булиниши (улар
булинмалари таркиби, ахборот окими ва бошкалар);
3) бошкарув тизимидаги узгаришларига тезда эътибор бериш имконияти
ва кобилиятини таъминлаш;
4) энг куп ахборотга эга булган
булинмага муаммони хал этиш
ваколатини бериш;
5) умумий бошкарув тизимидаги алохида булинмалар фаолиятини
мувафиклаштириш, жумладан ташки мухитга хам.
Ташкилий структуралар лойихалаштирш уч боскичда олиб борилади :
аналитик (амалиётни урганиш ва ташкилий струтктурага талабларни урнатиш);
лойихалаштириш (ташкилий
структурасини моделлаштириш); ташкилий
(лойихалаштирилган структурани жорий этиш).
Ташкилий структураларнинг самарадорлигини бахолаш мухим боскични
белгилайди.
Улар куйидаги коэффициентлар оркали амалга оширилиши мумкин :
1) бугинлик коэффициенти
К
б
қ П
б.ф.
/ П
б.о.
бу ерда П
б.х
. – ташкилий структурадаги хакикий бугинлар микдори;
П
б.о.
– ташкилий структурасининг оптимал бугинлар микдори
2) худудий концентрация коэффициенти :
К
х.к.
қ П
к.х.
/ П,
бу
ерда П
к.х.
– ушбу худудда фаолият курсатаётган бир хил русумдаги
ташкилотлар микдори;
П – худуд майдони.
3) бошкарувнинг ташкилий структура самарадорлик коэффициенти:
К
с
қ Р
п
/ З
б
,
бу ерда Р
п
– пировард натижа (самара),
З
б
– бошкарувга сарфланган харажат
Бозор иктисодиёти шароитида ушбу курсаткич мазмунан бошкача
хисобланганки максадга мувофик булар эди.
К
с
қ Р
п
/ Р
с
,
бу ерда Р
с
– натижага эришишни салохияти (потенциал).
Бошкарувнинг самарадорлиги (Э
б
) куйидагича хисобланади :
Э
с
(А
б
/ Д)
Э
б
қ ------ қ ----------------- ;
Э
п
(В
с.м.
/ С
т
)
бу ерда Э
с
- бошкарувнинг ьежамкорлиги;
Э
п
– ишлаб чикариш самарадорлиги
А
б
– бошкарувга сарфланган маблаг
Д – асосий ва айланма фондлар умумий киймати;
В
с.м
. – шартли соф махсулот;
35
С
т
– ходимлар сони
Ташкилий структурасининг самарадорлиги ифодалайдиган куйидаги
курсаткич ишлатилади.
Q
б
* L
x.m.
К
б.с.
қ 1 - ---------------- ,
F
к
* E
ф.к
.
бу ерда К
б.с.
– бошкарув самарадорлик коэффициенти,
Q
б
– бошкарув ходимнинг биттасига
тугри келадиган бошкарув
харажатлари;
L
x.m.
– умумий ишлаётганларга нисбатан бошкарув ходимлар сони;
F
к
– фондлар билан куролланганлик (киши бошига тугри келадиган
фондлар киймати);
E
ф.к
. – фонд киймати (фондлар бирлигига тугри келаётган шартли соф
махсулот киймати)
Таянч иборалар:
Максад,
структура
(таркибий
кисм),
функциялар,
технология,
ташкилотлар шакли, ташкилий структуралар русуми (типлари), чизикли,
функционал,
чизикли-функционал,
матрицавий,
ташкилий
структурага
талаблар, лойихалаштириш
Назорат саволлари :
1. Ташкилот миссияси ва унинг мохияти нимадан иборат?
2. Максадлар нима ва кандай турларини биласиз?
3. Ташкилотнинг ички мухитини белгиловчи омилларни келтиринг.
4. Ташкилотнинг русумлари ва шаклланиш механизм мохиятини айтинг.
5. Ташкилий
структуралар
мохияти
ва
республикамизда
кенг
фойдаланилаётган турларини ифодаланг.
6.
Ташкилий структуралар самарадорлиги нима билан белгиланади
?
Do'stlaringiz bilan baham: