Nazariy savollar. Bir qancha jinoyat sodir etish va uning ahamiyatini muhokama eting

5-masala. S ismli shaxsning harakatlaridagi yengillashtiruvchi va og‘irlashtiruvchi holatlarni atroflicha tahlil qilib umumiy qism normalari asosida jazo tayinlash masalasiga to'xtalamiz.
JK ning 54-moddasida jazo tayinlashning umumiy asoslari ko’rsatib qo’yilgan unga ko’ra Jinoyat sodir etishda qonunda belgilangan tartibda aybli deb topilgan shaxs jazoga tortiladi. Sud ushbu Kodeks Maxsus qismining jinoyat sodir etganlik uchun javobgarlik nazarda tutilgan moddasida belgilangan doirada Umumiy qismning qoidalariga muvofiq jazo tayinlaydi.
Sud jazo tayinlashda sodir etilgan jinoyatning xususiyati va ijtimoiy xavflilik darajasini, qilmishning sababini, yetkazilgan zararning xususiyati va miqdorini, aybdorning shaxsini hamda jazoni yengillashtiruvchi va og‘irlashtiruvchi holatlarni hisobga oladi.
Yuqoridagi S ismli shaxsning sodir etgan qilmishida JK ning 55-56-moddalarida keltirib o’tilgan yengillashtiruvchi va og‘irlashtiruvchi holatlar mavjud emas. Ammo 55-moddaning 2-qismiga binoan Jazo tayinlashda sud ushbu moddada nazarda tutilmagan boshqa holatlarni ham yengillashtiruvchi holat deb topishi mumkin. Ya’ni sud S ning oilaviy ahvolini va boshqa yengillashtiruvchi sharoitlarini o’rganib chiqib, yengilroq jazo tayinlashi mumkin. JKning 57-moddasiga muvofiq qonunda nazarda tutilgan yengilroq jazo tayinlashga faqat sodir etilgan jinoyatning ijtimoiy xavfliligi darajasini jiddiy kamaytiruvchi holatlar mavjud bo‘lganda yo‘l qo‘yiladi. Masalan ma’naviy ziyonning yo‘qligi yoki yetkazilgan mulkiy zararning to‘liq qoplanganligi, sudlanuvchi yoxud uni ota-onasining jiddiy kasalligi, ularning mehnatga yaroqsizligi, aybdorni oilada yagona boquvchi ekanligi, sudlanuvchining keksaligi, jabrlanuvchining jinoyatni sodir etilishga sababchi bo‘lgan g‘ayriqonuniy harakatlari va h.k. 57¹-moddaga binoan Aybdor o‘z qilmishiga amalda pushaymon bo‘lgani ham hisobga olib Sud yengilroq jazo tayinlashi mumkin. Shuni takidlash joizki S sodir etgan qilmishining, ya’ni 104-moddasining 1-qismining sanksiyasida belgilab qo’yilgan jazo bilan ham jazolanadi.
3-KAZUS
A ismli shaxs B ismli shaxsdan nikohsiz xomilador bo`lib qolishi, B ismli shaxsning esa, A ni tashlab ketishi natijasida ma’lum vaqt o`tib, A farzand dunyoga keltirdi. Biroq farzand uning nomi uchun isnod bo`lgani sababli farzandni dunyoga keltirib, uni qabristonga tashlab ketadi. Qabristonda chaqaloqni it tishlab, o`ldirishi natijasida chaqaloq vafot etadi. Bir necha kun o`tib holat huquqni muhofaza qiluvchi organga ma’lum bo`ldi.