Nazariy materiallar 1- mavzu: kirish. O’simliklarni himoya qilish fanining maqsadi va vazifasi

To’liqsiz o’zgaruvchan chigirtkaning rivojlanish sxemasi.

/ — tuxum; 2—6 — lnchinkalar; 7 — etuk zot.

Erkak va urg’ochi hasharotlarning jinsiy organlari umumiy tuzilishi, juft jinsiy bezlardan yoki gonadalar; jinsiy apparatining juft va toq o’tkazuvchi yullaridan; qushimcha jinsiy bezlardan, tuxumni urug’lantiradigan moslamalardan tuzilgan.

Urg’ochi hasharotlarda urug’ yig’gich va juftlashish xaltasi organidan iborat. Nihoyat, urg’ochi hasharotlarda har xil tuzilgan tuxum qo’ygich bo’ladi. Jinsiy teshiklari anal teshigidan oldin, ko’pincha qorin bug’inining IX sternitida, urg’ochiniki VIII sternitida bo’ladi.

Ba’zi bir hasharotlarda germofroditizm juda kamdan-kam uchraydigan hodisa (tropik pashsha, bahorchilar). Ko’pgina turlarda bir jinslik tarqalgan, ya’ni erkaklari bu’o’lmay, faqat urg’ochilar bo’lishi yoki erkaklarning ba’zi bug’inlardagina paydo bo’lishi hodisasi tarqalgan. Bunday hasharotlar tuxumi partenogenetik usulda, ya’ni urug’lanmay rivojlanadi (o’simlik bitlari).

Keyingi yillarda olib borilgan tadiqiqotlarga binoan boshlang’ich qanoqiz hasharotlar sinfi yaqin avlodlar emasligi aniqlandi.

Umuman Hasharotlar klassifikatsiyasini quyidagicha tasavvur qilish mumkin (G. YA. Bey-Biyeko, 1971).

I.Tuban yoki boshlang’ich qanoqizlar kenja sinfi — Apterygota

A. eitognatlilar infraksinfi — entognotha

1.Proturalar yoki burtsizlar turkumi — Protura

2.Poduralar yoki oyoqdumlilar turkumi — Podura

3.Dipluralar yoki ikki dumlilar turkumi —Diplura

B. Tizanursimonlar infrak sinfi — Thysanurata

4.Tizanurlar yoki qildumlilar turkumi — Thysanura

II.YUksak taraqqiyotlilar yoki qanotlilar keija sinfi — Pterygola