Nazariy fizika kursi

(E^  — E
q
)/T
i
  0-  energetik 
liolatdan 
k-
  h olatg a  o‘tish   chastotasi,  Д  
k-
  h olatn in g   ossilyator  kuchi 
ileyiladi  va 
Л-  =   1  sh a rtn i  q an o atlan tirad i.  K lassik  va  kvant  model- 
lar  asosida  olingan  dispersiya  qonunlari  (13.21)  va  (13.23)  ko‘rinish 
jihatda  bir  xil  b o is a d a ,  u  yerga  ishtirok  etay o tg an   k atta lik la rn in g   fizik 
m a’nolari  bir-b iridan  tu b d a n   farq  qiladi.  A m m o  o ‘t a   yuqori  c h a sto ta ­
larda  (u;  »  
LJoii  и  
u>k)
  b a r  ikkala  form ula  bir  xil  k o‘rinishga  o ‘tadi:
Rundan k o iin ib  tu rib d ik i,  qaralayotgan  inasala uchun o ‘ta  yuqori  clias- 
lo ta la rd a   n afaq at  m uhitlarn ing,  h a tto k i  m asalaga  yondashishning  ham  
larqi  qolm aydi.
U shbu  bobning  b osh id a  yuqori  c h asto talard a,  nurlanish  cliasto- 
tasi  xarak terli  ato m   ch asto talari  va  to iq in   uzunligi  m uhitdagi  xarak- 
t.erli  fazoviy m assh tab  ta rtib id a  b o ig a n d a  dispersiya hodisasining bosh- 
Ianishini  t a ’kidlagan  edik.  Bu  hodisani  c h a sto ta   bilan  b o g iiq   {jisinini 
siyrak  gazlar  m isolida  13.1-  m avzuda  k o iib   chiqildi.
Yuqori  ch astotali  elektro m ag n it  m aydonda  n iu h iln in g   qutblanishi- 
ga k o iilay o tg a n  v aq td a n  oldingi b arc h a  v aq tlar  (tarix )  t.a’sir qilganidek,
(13.23)
13.3 
D is p e rs io n   m u n o s a b a tla r
267

---

m uhitning  biror  nuqtasidagi  q utblanishga  uning  b archa  nuqtalaridagi 
m aydon  o'z  t a ’sirini  k o 'rsatad i.  Bunga  fazoviy  dispersiya  deyiladi.  H ar 
ikkala  dispersiyani  birgalikda  ko'rib  chiqamiz.
Bir jinsli va izotrop m u h itd a