Nazariy fizika kursi

Эга 
v 
'
U ning ikkala t o m o n in i r a ga skalar k o ‘paytirib, h a m m a zarralar b o 'y ic h a
yig'indiga o'tiladi:
I X v r , ,
= - ^ г и-Уи1] .
(2.54)
il 
cl
C h a p va o i i g t o m o n l a r ustida quyidagi aim ashtirishiarni bajaraylik. 
B irin ch id an ,
(2.55)
Ik k in c h id a n , potensial energiya 
к
tartibli bir jinsli funksiya b o i g a n i
u c h u n Eyler teo re m asi b o ‘yicha
( 2
5 6 )
(I
D e m a k ,
Vaqt b o ‘yich a o ‘rta c h a q iy m at ixtiyoriy funksiya / u c h u n quyi- 
dag ich a t a ’riflanadi:
l r
f = n m - 1 fill.
(2.58)
и
S hu t a ’rif asosida (2.57) ning ikkala t o m o n in i o 'rta la sh tiram iz . S istem a 
fa qat finit h a r a k a t qilayotgani u c h u n c h a p to m o n d a g i birin ch i h a d n in g
o ‘rta c h a q iy m a ti n o lg a te n g boMadi. N a ti j a d a q u yidagi ifo d ag a k e- 
linadi:
I > !, U
=kU.
(2.59)
a
K inetik energiya u c h u n
a
ekanligini hisobga olib topilgan fo rm ulani

---

2 
T = k U .  
(2.61)
k o 'r i n i s h d a y o z ib olish m u m k i n . T o 'l i q e n e rg iy a n i h a m b u n d a y
m u n o sab atlarg a kiritilsa, vaqt b o 'y ic h a o 'r t a c h a qiym atlar u c h u n
+ ~> — 
к + 2 -
E = T + U =
 
—~—U =
 
—-— T
 
(2.62)
2 
к
m unosabatlarga kelinadi. Topilgan niunosabatlar 
virial teorem ani 
tashkil 
q ila d i1. U larn in g hususiy hollari qiziqarlidir. M asalan, kichik t e b ra n ish ­
larga o 'tilsa